İran kralının başını kəsən türk xatunu –
Dünyanın ilk qadın hökmdarı
Massaget və saklardan olan məşhur peçeneq qadın, Skif dövlətinin hökmdarı, sakların şahzadəsi Tomris. Dünyanın ilk qadın hökmdarı - o, bir türkdür - sakların anası, böyük Alpər Tonqanın nəvəsi Tomris.
Savaşlara qatılan bu qadınlar döyüşməkdə kişilərdən geri qalmırdı. Kişilər döyüşməklə məşğul olanda, sürülər və evin idarə edilməsi yükü qadınların üzərinə düşürdü. Bu səbəbdən qadınlar silahdan istifadə etməyi bacarmalı idi. Skif qadınlarının sağ döşləri yox idi. Çünki qızlar hələ uşaqkən anaları tuncdan hazırlanmış bir aləti odda qızdıraraq sağ döşünə basıb dağlayırdılar. Bununla döşün inkişafının qarşısı alınırdı, bütün güc sağ çiyin və qola gedirdi. Bununla qadınlar savaşlar və bozqır çöllərinin ağır şərtlərinə qarşı daha güclü mübarizə apara bilirdilər.
Əhəməni hökmdarı II Kir Babil dövlətinə son qoyub Mesopotamiyanı hakimiyyəti altında aldıqdan sonra Misirə hücuma hazırlaşırdı. Amma skif-sak, massaget tayfalarının Əhəməni imperiyasının şimal-şərq sərhədlərinə köçü Kirin hərəkət istiqamətini Orta Asiyaya yönəltdi. Kir ordu toplayaraq skiflərin torpaqlarına girdi. Orduda savaş üçün xüsusi təlimlərdən keçmiş yüzlərlə köpək vardı. Tomris Xatun bu dəfə hücuma hazırlaşan Əhəməni ordusundan qaçmadı, uyğun bir mövqe seçib gözləməyə başladı.
Skif hökmdarı Tomrisin yanına elçilərini göndərərək, onunla evlənmək istədiyini bildirir. Amma onun əsl məqsədinin skifləri Əhəmənilərin əsarəti altında almaq olduğunu başa düşən Tomris onun bu istəyini rədd edir. Əhəməni hökmdarı bu hiylə ilə skiflərin boyun əyməyəcəyini bildikdən sonra əsl niyyətini açıq şəkildə göstərərək, ordusunu Araz çayı sahillərinə - indiki Azərbaycan ərazilərinə döndərdi. Həmin vaxt Tomris elçi göndərərək, Kiri bu hücumdan imtina etməyə çağırır. Təklifini qəbul etməyəcəyi halda, hücumu davam etdirməsində heç bir problemin olmayacağınə bildirir.
Tomrisin oğlu əhəmənilərin əllərində əsir olmaqdansa, ölməyə üstünlük verir və öz həyatına son qoyur. Oğlu və əsgərlərinin bir hissəsinin öldüyü xəbərini eşidən Tomris Kirə belə bir məktub göndərir:
“Baş verənlərlə qürurlanma, cəsarətlə yox, hiylə ilə qələbə çaldın. Oğlumun meyitini mənə ver və ordumu təhqir etməyinə baxmayaraq, cəzalandırılmadan öz ölkənə geri qayıt. Belə etməsən, skiflərin Günəş tanrısına and içirəm ki, nə qədər həris olursan ol, səni məğlub edəcəyəm”.
Savaşdan sonra Kirin kəsilmiş başını öz qanı ilə doldurulmuş çəlləyə atan Tomris tarixə düşən bu sözləri deyir:
“Sağ qaldım və savaşdan qələbə ilə çıxdım. Amma sən hiylə ilə oğlumu ələ keçirərək öldürdün. İndi sənə söz verdiyim kimi, həyatında qan içməyə doymadın, mənim əlimdə qana doyursan”.