Nevropatoloq Qalib Əsədov bizimyol-a müsahibə verib. Onun sadaladığı  çox maraqlı elmi faktları dinlədikcə əmin olacaqsınız ki, əslində hamımız beynimizin əsiri, quluyuq, sərbəst qərarlar verirmirik və ya insanda rastlaşdığımız bütün qəribəliklərin arxasında beynin oyunları dayanır.

Elə sevgi də qəlbin deyil beynin məhsuludur. Oxuyub özünüzü tanımanızı tövsiyə edərdik.

 Qalib Əsədov

- Doktor, son illər insanların arıqlamağa olan meyli təhlükəli həddə çatıb .Bəziləri hətta arıq olacaq deyə sağlamlığından belə keçir. Bunu insana öz beyni təlqin edir?

- Qidalanma müsbət emosiyaların yaranmasının əsas mənbəyidir. Hətta bəzən “stress atmaq” üçün və ya dincəlmək üçün qonaqlıqlar təşkil edirik, təbiətin qoynunda yemək yeyirik, qidalanmaqla bağlı müxtəlif fantaziyalarımızı həyata keçiririk.
Son vaxtlar nədənsə belə bir dəb insanlar, xüsusən də qadınlar arasında yayılıb ki, nə qədər arıq olsan bir o qədər yaxşıdır. Yeri gəlmişkən, uşaqlıqdan beynimizə ötürülən informasiyanın da əhəmiyyəti az deyil.

Əgər bizə müxtəlif vasitələrlə təbliğ etsələr ki, gözəl görünmək üçün 120 kq. çəki lazımdır, gözəllik simvolu kimi bunu qəbul edəcəyik. Günümüzdə dəbdə olan arıq qadın tipləri orta əsrlərdə elə də gözəl hesab olunmurdular. O dövrün rəsm əsərlərinə baxsaq, bunun şahidi olarıq. Amma fikrimizcə, istənilən halda beyin balerina, maneken modellərini seçmir.

Beyin üçün ehtiyat piy təbəqəsi bol olan qadınlar daha maraqlıdırlar .Çünki məhz onlar dünyaya sağlam uşaq gətirməyə və keyfiyyətli südlə təmin etməyə qadirdirlər.

Pəhriz zamanı orqanizm piy ehtiyatını yandırır və ehtiyat tükəndikdə beyinə müvafiq siqnallar gedir; belə qadın dünyaya sağlam uşaq gətirə bilməyəcəyi üçün hipotalamus qonadoliberinin ifrazını dayandırır, menstruasiya tsikli kəsilir. Nəticədə, insanın psixo-emosional davranışında ciddi pozuntular yaranır, əsəbi, deyingən, “ifritə” supermodel və ya bədbəxt, özünə qapılmış balerina əmələ gəlir. Qadında fiqurun əsas əlaməti “qum saatı” formasıdır.

Yeri gəlmişkən, 90-60-90 ölçüsü heç də önəmli deyil və hətta 120-90-120 olsa belə, kişi beyni bu fiquranı ideal qadın obrazı kimi qəbul edəcək. Əsas çiyin, sağrı və bud nahiyəsinin ölçüsünün böyük olmasıdır. Qadın cinsi hormnonları olan esterogenlər piyin məhz sağrı və bud nahiyəsində yığılmasını təmin edir.

Ona görə də, bu nahiyənin ölçüsü böyükdürsə, kişi beyni belə qadını ideal sayır, qeyri-iradi olaraq belə qərara gəlir ki, gələcəkdə uşaq yetişdirmək, doğmaq və süd verməklə bağlı problem olmayacaq. Hətta kişi uşaq olmasını istəməsə belə (məsələn, məşuqə axtaranda) onun beyni məhz belə qadını seçir.

Qadınlar isə enlikürək kişiləri seçirlər. Ona görə də zabitlər, polislər həmişə qadınların diqqət mərkəzində olublar.
Çiyinlərdəki poqonlar səbəbindən, qadın beyni bu cür kişini testesteronu çox olan biri kimi qəbul edir. Moda aləmində məhz bu nüanslardan istifadə edərək, qadın və ya kişini daha cazibəli etmək üçün müxtəlif geyim növləri hazırlanır.

- Belə çıxır ki, hər bir ehtimalda beyin yalnız nəslin davamı barədə düşünür, sevgi barədə yox?

- Gəlin əvvəlcə sevginin növləri haqqında sizə məlumat verim. Dahi klassik Erik Fromm düşünürdü ki, sevgi - insanın içindəki yaradıcı enerjini üzə çıxarmaq üçün bir vasitədir. Fromm sevgini “sənət” adlandırır və iddia edirdi ki, bu sənəti öyrənmək mümkündür.
Onun nəzəriyyəsində sevgi bir neçə növə ayrılır: Qardaşcasına sevmək – bu sevginin ən təməl növüdür. Digər sevgi növləri bundan yaranıb. Analara xas sevgi – bu ananın öz övladına olan kimi təmənnasız sevgidir. Cinsi sevgi – bu yeganə sevgi növüdür ki, burda bərabərlik qorunmur.

Məsələn, ata bütün övladlarını eyni dərəcədə sevir. Amma cinsi sevgidə tək bir nəfər seçilir və fərd ancaq onu sevir, qoruyur və ondan təsdiq gözləyir. Özünü sevmək – bu insanın ən təməl tələbatlarından biridir və tələbatlar piramidasında özünü gerçəkləşdirmək adı ilə ən üst səviyyədə durur. Yəqin ki, siz sualı verərkən cinsi sevgini nəzərdə tutmusunuz.

Bəli, əlbəttə bu cür sevgi zamanı beynin bir məqsədi var. Mümkün qədər sağlam genlər daşıyan partnyor tapsın və nəsil davam etsin. Bunun üçün isə beyində çox mürəkkəb mexanizmlər var.

Sevginin əsas bioloji mahiyyəti və nəticəsi çoxalmaqdır. Çoxalmaq bütün canlıların həyatında mühüm əhəmiyyət kəsb edən bir prosesdir. İbtidai dövrdən uşaqları, yəni, valideynlərinin genlərinin daşıyıcısını qorumaq üçün kişi öz ailəsinin yaşadığı ərazini qoruyur və həm qida oğurluğunun, həm də təcavüz hallarının qarşısını alırdı.

Kişi ovda olarkən qadınlar mağarada oturur, odu qoruyur və uşaqlara baxırdılar. Göründüyü kimi, öz növünü həyatda saxlamaq üçün cütlüklərin bir-birinə bağlanması və birgə yaşaması şərtdir.

Qadınların iri cüssəli kişiləri sevməsini də anlamaq olar, çünki təkamül prosesi boyunca qadınları və onların uşaqlarını vəhşi təbiətdən məhz belə kişilər qoruya bilərdilər.
Şəxsi düşüncəmə görə, hazırda bu kriteriya dəyişmək üzrədir. Müşahidələrimə əsasən deyə bilərəm ki, indi qadınlar ağıllı və intellektual kişiləri sevirlər. Çünki indiki dönəmdə fiziki güclü kişiyə nisbətən, ağıllı kişi həyatda daha yaxşı qala və genlərini qoruya bilər.

- Bəs anidən kimlərinsə davranış pozuqluğu göstərməsi, el diliylə desək, dəli olması necə izah oluna bilər?

- Əslində, psixi cəhətdən tam sağlam adam yoxdur, müayinə olunmayan adam var. Əlbəttə bu bir zarafatdır. Bizim bütün davranışlarımız beynimizin diqtəsi ilə baş verir.
Mən, siz, o, ümumiyyətlə hər kəs öz beyninin məhsuludur. Burda biokimyəvi proseslər düzgün getmədikdə və ya beynin davranışa, düşüncəyə məsul hissəsi zədələndikdə psixi xəstə adlandırdığımız hal yaranır.

Məsələn, vazopressin hormonunun sintez olunmasına RS3-334 geni məsuldur və bu genin aktiv fəaliyyəti zamanı vazopressinin miqdarı da çoxalır. Belə insanlar çox sədaqətli olurlar.
Yəni sevgi hissləri ancaq müəyyən, konkret bir cinsi partnyora yönəlir. İnsanın kiməsə və ya nəyəsə (ana, ata, şokolad, doğulduğu məkan, işlədiyi kollektiv və s.) sevgisini isə oksitosin formalaşdırır.

Beyində cinsi davranışları təmin edən əsas anadangəlmə proqramların mərkəzləri hipotalamus və amiqdaladadır. Amiqdala bu sistemdə tormozlayıcı rol oynayır, yəni, cinsi davranışın ifrat formada yaranmasının qarşısını alır.
Əgər hansısa səbəbdən (şiş, insult və s.) Amiqdalanın fəaliyyəti pozularsa bu zaman insanda seksual manyak dediyimiz hal yaranır.

- Bəzi çirkin kişi və ya qadınlar var ki, yəni fiziki göstərici olaraq heç xoş görünmürlər, amma onlarda qəribə bir cazibə olur. Bu da beynin onlarda nəsil artırmaq qabiliyyətini görməsinin nəticəsidir?

- Bu, feromonlarla bağlıdır. Feromonlar çox olan qadın cazibədar təsir bağışlayır. tədqiqatlar sübut edib ki, insan feromonları tər vasitəsilə dəri səthinə çıxan və oradan da buxarlanan cinsi hormonlardır.

Eyni zamanda, dəridə olan mikroflora tər və cinsi hormonlarla birlikdə hər bir insan üçün spesifik olan xüsusi qoxu yaradır. Təcrübələr zamanı dişi siçanın feromonlarının hələ seksual təcrübəsi belə olmayan gənc erkək siçana canlandırıcı, oyandırıcı təsiri sübuta yetirilib. Buna “Kulic effekti” deyilir.

Feromonlar təkcə libidonun yaranmasında yox, həm də cinsi seçmədə iştirak edirlər. Elmi tədqiqatlar sübut edib ki, tər vasitəsilə təkcə cinsi hormonlar yox, həm də immun sisteminin zülalları – antitellərin də qalıqları dəri səthinə çıxırlar. Bunlar MHC-kompleks (Major Histocompatibility Complex - əsas histouyğunlaşma kompleksi) adlanır.

Bu qalıqlar orqanizmin hansı xəstəliklərə qarşı dayanıqlı olmasının göstəricisidir və bizim fərdi qoxu xəritəmizi müəyyən edir. Yeri gəlmişən, məməlilərin bütün növlərində hər bir fərdin özünəməxsus, spesifik qoxusu var.
Belə bir maraqlı təcrübə aparıblar: 10-20 kişi idman zalında yorulana qədər məşq etdikdən sonra maykalarını soyunub-geyinmə otağında asıb, gedirlər.
Sonra qızlardan xahiş olunur ki, bu maykaları iyləyərək, qoxusu onlara xoş gələni seçsinlər. Sonrakı təcrübələr göstərdi ki, qadınla kişinin MHC-kompleksləri nə qədər az uyğundursa, qoxu bir o qədər xoş gələcək.

Bu, o deməkdir ki, qızın orqanizmi bir cür, oğlanın orqanizmi isə tam başqa cür xəstəliklərə davamlıdır. Nəticədə, onların uşaqları həm bu, həm də digər xəstəliklərə dözümlü olacaq.
Ona görə də cinsi seçmədə qız hətta oğlanı görməsə belə, qeyri-şüuri olaraq, ətri xoş gələn oğlana üstünlük verir.

- Beynimizi xoşbəxt etmək üçün yeyiriksə və bu da arzuolunmaz piylənməyə, köklüyə səbəb olursa, qarşısını necə ala bilərik?

- İnsanlar kimisə sevəndə, vurulanda onu tərəzidə çəkib sonra sevmirlər. Ümumiyyətlə, fransizlar deyir ki, intellektual qadınlar ən gözəl xanımlardır.

Həyatda sizə pozitiv enerji verən N qədər məşğuliyyət var. Kitab oxumaq, səyahət, gəzmək, dostlarla birlikdə qonaqlıq və s. Amma bütün bunlarla bərabər sevgi insan həyatının çox önəmli şərtidir.

Britaniyalı alimlər cinsi əlaqənin insan orqanizminə faydalarını araşdırıblar. Araşdırmaların nəticəsində cinsi əlaqənin sadəcə insanlar arasında bir ehtiyac olmadığı, həmçinin, insan sağlamlığına fayda verdiyi müəyyənləşib.

Cinsi əlaqə zamanı insan beynində yerləşən və əhval-ruhiyyəni yüksəldən endorfin adlı maddənin miqdarı artır, qan dövranı yaxşılaşır. 10 il davam edən araşdırma zamanı müntəzəm olaraq orqazm keçirən kişilərin daha az və nizamsız orqazm olanlara nisbətən daha çox yaşadıqları ortaya çıxıb.

Orqazm zamanı ifraz olunan hormonların xərçəng və ürək xəstəliklərinə qarşı müdafiə funksiyası da aşkarlanıb. Müntəzəm orqazm prostat xərçəngi riskini azaldır.
Bununla yanaşı, orqazm zamanı baş ağrıları və miqren ağrılarının azaldığı müəyyənləşib. Qadınlardan söz düşmüşkən, onların gözəl və sağlam qalmaları üçün kremlər, kosmetik vasitələr, müxtəlif maskalar vacib deyil. Sevgilisi ilə gözəl vaxt keçirərək, gözəlləşməyin mümkünlüyü sübut edilib.
3500 amerikalı qadın üzərində araşdırma aparan elm adamları cinsi həyatından məmnun və müntəzəm sevgi yaşayan qadınların gənc və gözəl qaldıqlarını ortaya çıxarıb. Sevgi canlıların, o cümlədən, insanın həyatında böyük müsbət emosiya mənbəyidir. Ona görə, oxucularımıza bol sevgi və sevinc dolu ömür arzulayıram.

İlhamə