ABŞ-da irqçilik zəminində yeni qalmaqal. Universitet professorunu qaradərili tələbələrin imtahanı bir qədər yüngülləşdirmək xahişinə əməl etmədiyinə görə işdən qovublar. Köləlik, aparteid, linç və ayrı-seçkilik uzaq keçmişdə qalsa da, çoxları ölkədə irqçiliyin hələ də çiçəkləndiyinə əmindir. Ancaq bu dəfə ağ dərili əhali təqiblərdən şikayətlənir.
 
Globall.az “RİA Novosti”nin müxbirinin mövzuyla bağlı yazısını oxucularına təqdim edir.
 
“Testləri asanlaşdırın”
 
Los-Ancelesdəki Kaliforniya Universitetinin professoru Qordon Kleyn deyir: “Mən emosional və fiziki cəhətdən əziyyət çəkirdim. Terapevt, qastroenteroloq və psixiatr tərəfindən müalicə aldım”.
 

Etiraz aksiyası iştirakçıları Portlend məhkəməsinin qarşısında
 
Keçən il bir afroamerikalı tələbə buraxılış imtahanları ərəfəsində müəllimə məktub göndərərək ondan “Corc Floydun ölümündən və BLM etirazlarından sonra onsuz da çətin anlar yaşayan qaradərili tələbələrə qarşı yumşaq davranmağı” və onlardan, necə deyərlər,  zərərsiz imtahan götürməyi xahiş etmişdi. Burada söhbət imtahandan yalnız yaxşı qiymət almaqdan gedir.
 
Müəllim dövlət təhsilində irqi üstünlüklərə dair konstitusiya qadağasını xatırladıb. “Tələbə metis - yarı qara dərili, yarı asiyalı olarsa nə etməliyəm? Yaxud ağdırsa, amma əslən Minneapolisdəndirsə (Floyd orada həlak olub - red.)? Bu məsələdə onlara tam, yoxsa yarım güzəşt etmək lazımdır? 
Düşünürəm, bu şəhərdən olan ağdərili tələbə üçün daha da çətin olacaq, çünki bəziləri onu irqçilikdə ittiham edə bilərlər”, - deyə professor məktub müəllifinə cavab verib.
 
Portlenddə etirazlar
 
Axşama yaxın müəllimin işdən çıxarılması tələbi ilə 20 min imza toplanıb. O, işdən uzaqlaşdırılsa da, sonradan yenidən bərpa olunub, lakin qalmaqal onun reputasiyasına ciddi zərbə vurub. Məsləhətçısı olduğu hüquq firmaları onunla əmakdaşlığı dayandırıb. Bu isə böyük gəlir gətirən iş idi.
 
Ağ dərilisən - deməli, irqçisən
 
Bənzər hadisə Massaçusets ştatının Foll River şəhərindən olan Tarin Kamaranın da başına gəlib. 22 il stajı olan müəllim 2020-ci ilin iyulunda Corc Floydun ölümü ilə bağlı etirazların qızğın vaxtında Facebook-da yazmışdı: “İğtişaşlar daha çox gender və irqçilik ziddiyyətləri səbəbindən baş verir. 
Statistikaya görə, qaradərililər daha çox ağdərililərin deyil, afroamerikalıların əlindən ölürlər”. Yazı internetdə sürətlə yayıldı. Müəllimi belə “yaraşmayan” davranışına görə işdən uzaqlaşdırdılar.
 
İrqçilik qalmaqallarından daha çox kommersiya əziyyət çəkir. Buna nümunə olaraq yaxınlarda “Coca-Cola” şirkətinin utanc gətirən hərəkətini missal çəkmək olar. İşçilər üçün treninq təşkil olunmuşdu.
“Daha az ağ görünməyə  çalışın” - təqdimatın əsas slaydı belə idi. Təlim kursunun müəllifləri izah edirdilər ki, bu, daha az təkəbbürlü və cahil olmaq, öz mövqeyini o qədər də israrla müdafiə etməmək, başqalarını dinləmək, güvənmək və daha təvazökar olmaq deməkdir.

Şirkətin məlumatına görə, qərb ölkələrində irqi bərabərsizlik sistemini hətta üç-dörd yaşlı uşaqlar da dəstəkləyir. Guya ki, bu yaşdan başlayaraq insanlar başa düşürlər ki, rəngli olmaqdansa, ağ olmaq daha yaxşıdır.
 
İşçilərdən birinin təqdimatı internetə sızdırması çoxlarının qəzəbinə səbəb olub. Axı əgər “ağ” sözü “qara” ilə əvəz edilsə, bu ifadələrlə görə ABŞ-da asanlıqla işi itirmək, yaxud məhkəməyə düşmək olar.
 
“Heç bir özəl məktəb qəbul etməyəcək”
 
Baş verənlərdən narazı olanlar bir qayda olaraq anonim danışanlardır. Onlar əmindirlər ki, ölkədə ağdərili əhaliyə qarşı ayrı-seçkilik var. “City Journal” dərgisi özəl məktəbdə oxuyan şagirdlərin (təhil haqqı ildə 40 min dollar təşkil edir – red.) valideynlərinin vəziyyəti müzakirə etmək üçün Los-Ancelesdə gizli şəkildə necə toplaşdıqlarını təsvir edir.
Tələbələrdən birinin anası gileylənir: “Oğlumu, sadəcə, ağ olduğu üçün özünü irqçi hiss etməyə məcbur edirlər. Əgər mənim adımı dərc etsəniz, bütün həyatım alt-üst olar”.
 

 Konfederasiya bayrağı
 
“Rəhbərlik istənilən vaxt bizi təhsildən məhrum  edə bilər. Səni qara siyahıya salsalar, heç bir yerə qəbul edilməyəcəksən. Ya da sənə  irqçi deyəcəklər, bu isə qatil adlandırılmaqdan daha pisdir”, - deyə digər valideyin bildirir.
 
Afro və latınamerikalı tələbələrin üstünlük təşkil etdiyi Boston  məktəblərinin birində ağdərililərin və asiyalıların 70 faizi qəbul imtahanından uğurla keçə biliblər.
Lakin onlar üçün fənləri dərindən öyrənən xüsusi dərslər təşkil olunmamışdı. Bunu belə izah etdilər: “Biz haqsızlığa, irqçiliyə qarşı mübarizə aparmalıyıq. Hər kəsin şansı bərabər olmalıdır”.
 

 Klivlenddə polis zorakılığına və irqçiliyə qarşı etiraz aksiyası
 
Nyu-Yorkda isə valideynlərdən ağ irqin üstünlüyünün, yaxud “ağ rəngi yumağın” tərəfdarları olduqlarını göstərmələrini tələb edən bir  ölçü şkalası hazırlanıb. Bəzi təhsil ocaqlarında yazıçılar “yararlı” və “yararsız” deyə səciyyələndirilirlər.
Məsələn, Kaliforniyada irqçiliyə görə “Heklberri Finnin sərgüzəştləri” və “Məsxərəçini öldürmək” əsərləri proqramdan çıxarılıb. Tarix dərslərində isə hər şey daha da qarışıqdır.
 
Qaradərililərin hüquqları başqadır
 
Afroamerikalılar üçün başqa tələblər var. Onlar üçün ali məktəblərə keçid balı aşağıdır, müəssisələrdə onlara kvota ayrılır. Digər bir ayrı-seçkilik də var - mümkün vakant yerlərə cinsi azlığın nümayəndələrinin şansı daha çoxdur.
 
Bütün bunlar prezident Cozef Bayden tərəfindən fəal şəkildə dəstəklənir. O, etirazçılarla həmrəy olaraq dəfələrlə bir dizi üstə çöküb. Bayden pandemiya zamanı birinci olaraq azlıqların maliyyə yardımı alacağını söyləmişdi.
 
Qaradərililərə verilən təzminatlar ciddi şəkildə müzakirə olunur. Mövzu Demokratlar Partiyasından olan namizədlərin partiyadaxili  seçkiləri zamanı müzakirəyə qoyulub və bununla Baydenin müşaviri Sedrik Riçmond məşğul olur. 
“Sistemli irqçiliyə” qalib gəlmək üçün onlar “tarixi afroamerikan universitetlərində” pulsuz təhsil, yardım və ev almaqda köməklik imkanlarını nəzərdən keçirirlər. Hökumət hesab edir ki, bu, qaradərililərə dəymiş zərərin, heç olmazsa, bir hissəsini ödəyəcəkdir.