Dünyada ucuzlaşan ət bizdə yenə bahalaşdı - səbəb nədir?
Son günlər Azərbaycanda ətin qiyməti yenidən bahalaşıb. Belə ki, mal ətinin 1 kiloqramı Bakıda bəzi satış məntəqələrində 12 manatdan 14 (15) manata, rayonlarda isə 11 manatdan 13 manata yüksəlib. Bundan əvvəl də bu il ətin qiyməti bir neçə manat yüksəlib. Qoyun ətində də bahalaşma var. Bahalaşma ümumilikdə il ərzində 30 faiz civarında müşahidə edilir. Halbuki Birləşmiş Millətlər Təşkilatının (BMT) Ərzaq və Kənd Təsərrüfatı Təşkilatının (FAO) məlumatına görə, dünyada son üç ayda ətin qiymətində azalmalar baş verir. FAO-nun Ət Qiymətləri İndeksi iyulda iyuna nisbətən 0.5, avqustda iyula nisbətən 1.5, sentyabrda isə avqusta nisbətən 0.5 faiz azalıb.
Rəsmi statistikaya görə, bu ilin yanvar-avqust aylarında Azərbaycanda quş əti də daxil olmaqla, ət istehsalı 364.2 min ton olub. Bu da 2021-ci ilin müvafiq dövrü ilə müqayisədə 2.9 faiz çoxdur. Ümumiyyətlə, artıq neçə illərdir Azərbaycanda ət istehsalında davamlı artım dinamikası qeydəm alınır. 2021-ci ildə ölkədə kəsilmiş çəkidə 145 min ton mal əti, 87,7 min ton qoyun-keçi əti, 124,4 min ton quş əti istehsal olunub. Hər üç növ ətin istehsalında artım var. Ötən il Azərbaycanda mal ətinin istehlakı 163 min 165 ton təşkil edib ki, bunun da 12 min 833 tonu idxal edilib. Mal əti idxalı son 2 ildə kəskin azalıb - 2019-cu ildəki 22,3 min tondan 2021-ci ildə 12,8 min tona düşüb. Qoyun-keçi əti istehlakı 91 min 734 ton olub, bunun da 1 627 tonu idxal məhsulu olub. Qoyun-keçi əti idxalı 2019-cu ildə 2105 ton təşkil etmişdi. Bu isə bu ət növü üzrə idxalın da azaldığını göstərir. Quş ətinin istehlakı isə 2021-ci ildə 162,624 ton təşkil edib, bunun 32 591 tonu idxal edilib. Quş əti idxalı 2019-cu ildə 38 990 ton olmuşdu. Bu rəqəmlərdən aydın olur ki, Azərbaycanda ət istehsalında artım dinamikası davam edir. Rəsmi statistikaya əsasən 2021-ci ilin yekununda mal əti üzrə özünütəminat səviyyəsi 87,4 faizə, qoyun-keçi əti üzrə 97,3 faizə, quş əti üzrə 79 faizə çatıb.
Cari ilin yanvar-avqust aylarında Azərbaycana 26 min 149 ton ət gətirilib. Bu da ötən ilin analoji dövrü ilə müqayisədə 1.8 faiz çoxdur. Ət və ət məhsullarının qiymətləri iyunda 0.2, iyulda 0.4, avqustda 2, sentyabrda isə yalnız mal ətinin qiyməti 14-17 faiz artıb. İyul ilə müqayisədə avqustda Azərbaycanda ət və ət məhsullarının idxal dəyəri 26.4 faiz artıb.
Kənd Təsərrüfatı Nazirliyindən “Turan”a bildirilib ki, qurum qiymət tənzimləməsində iştirak etmir: “Kənd Təsərrüfatı Nazirliyinin belə bir funksiyası yoxdur. Dövlət qiyməti heç bir formada tənzimləmirsə, bazarda qiymətlər tələb-təklif qanununa görə müəyyənləşir”.
Qeyd olunub ki, “bazarda qiymət qalxıb” deməzdən əvvəl ət satış nöqtələrinin neçə faizində bu bahalaşmanın baş verib-vermədiyini bilmək lazımdır: “Əgər hansısa bir satış nöqtəsində satıcı qiyməti qaldırıbsa, buna "bazarda qiymətlər qalxıb" demək olmaz".