“Əlilliyi ləğv olunan hərbçilərə işsizliyə görə müavinət ödənilmir“ - Ekspert
Hərbi ekspert, ehtiyatda olan mayor Ədalət Verdiyevlə müsahibə: - Ədalət bəy, Azərbaycanda müharibə əlilləri və şəhid ailələri hazırda ən çox hansı problemlərdən əziyyət çəkir? - Müharibədən sonrakı dövrdə şikayəti olan vətəndaşlarımızla, xüsusilə müharibədə iştirak etmiş, əlil olmuş insanlarla daha aktiv şəkildə təmasda olmuşam. Mənə müraciət edən vətəndaşlarımızın sayı haradasa min nəfərdən artıq olub. Əsas problemlər ilk növbədə odur ki, aidiyyatı qurumların bəzi məmurları vətəndaşları dinləmirlər. Bəzisi onları qısa yollarla deyil, daha uzun, dolanbaclı yollara yönləndirirlər. Əsas şikayətlərdən biri əlilliyin ləğv olunması, və ya təkrar müayinədən sonra cavabın uzun müddət vətəndaşa təqdim edilməməsi ilə bağlıdır. - Problemlərin içərisində ən qabarıq olanları hansılardır? - Orden və medalların təqdimatı ilə bağlı süründürməçiliyi də əsas problemlərdən saymaq olar. Bununla bağlı da narazılıqlara rast gəlmişik. Burada vətəndaşların şikayəti ondan ibarət olub ki, onunla eyni bölgədə, eyni ərazidə, eyni vəzifəni yerinə yetirən əsgər yoldaşına medal verilsə də, ona təqdim edilməyib. Başqa bir problemli sahə isə veteranlığın verilməsidir. Vətən Müharibəsinin başa çatmasından 2 il keçib, amma bu gün hələ də bəzi müharibə iştirakçısı olmuş veteranlarımız haqq etdikləri nə vəsiqəni, nə də 80 manat vəsaiti ala bilirlər. Digər bir məsələ Prezident təqaüdü kimi veteranlara ödənən 80 manatın indiki qiymətlər çərçivəsində yetərli olmamasıdır. Bu, haqlı iraddır. Həyət evində yaşayan bir veteran kombi ilə evini qızdırırsa, 80 manat qətiyyən yetərli deyil. Hesab edirəm ki, bu məbləğ artırılmalıdır. - Bu mövzuda təkliflər çoxdur, hətta sözügedən kateqoriyanın kommunal xərclərdən azad olunmasını təklif edənlər də var. Siz bu barədə nə düşünürsünüz? - Sözügedən kateqoriyanın kommunal xidmət ödənişindən azad edilməsi yanlış təklifdir. Buna dövlət heç bir zaman getməyəcək. Mən də bunun əleyhinəyəm. Biz vaxtilə bunu tətbiq etmişik və bunun acı nəticələrini bilirik. Vətəndaşlar ödənişi olmayan kommunal xərclərdən kifayət qədər israfçılıqla istifadə edirlər. Buna görə də bu məsələnin qətiyyən əleyhinəyəm, amma konpensasiya məbləğinin, Prezident təqüdünün heç olmasa150 manata qədər qaldırılmasını tamamilə mümkün hesab edirəm. - Belə bir təklif də var ki, şəhid və qazi ailələrinin problemlərini həll etmək üçün ayrı bir dövlət qurumu yaradılmalıdır. Bununla razısınızmı? - Hesab edirəm ki, ölkədə veteran, əlil, şəhid ailələrinin problemləri ilə məşğul olacaq ayrıca bir veteranlar komitəsi olmalıdır. Bu təşkilatda mütləq nüfuzlu hərbçilər, adı heç bir halda pis işlərdə hallanmayan rəhbər zabitlər olmalıdır. Bu şəxslər mütləq ictimaiyyət və hərbi tərəfdən qəbul edilmiş insanlar olmalıdır. Çünki biz rayonlarda İcra Hakimiyyətlərinin nəzdində veteranlar üzrə şöbələr yaratsaq da onlar üzərlərinə düşən funksiyanı yenə əvvəlki kimi, icra başçısının istəkləri, onun qoyduğu xəttlər üzərindən həyata keçirəcəklər. Onları mərkəzdən idarə edə biləcək heç bir qurum olmadığına görə, o qurumlar icra başçısının əmri ilə fəaliyyət göstərəcəklər. Zatən əvvəl də icra başçıları rayondakı veteranların problemləri ilə məşğul olurdu, bu qurumlar yaradıldı ki, dəyişikliklər olsun, amma Bakıda mərkəzləşdirilmiş bir qurum olmadığına görə bu hələ ki, istənilən effekti vermir. Ən böyük problemlərdən biri veteranlığı ləğv olunanlara işsizliyə görə müavinətin ödənilməməsidir, yəni pis və ya yaxşı, doğru və ya yanlış hərbçi bu günə qədər əlilliyə görə müavinət alırdısa, bir anın içində bu kəsilir. Bəzən bu doğrudur, bəzənsə yanlış. Mənim bir əsgərim var, bədənində 88 tikiş var, dəfələrlə komissiyaya salsam da, ona əlil statusu verilmədi, imtina gəldi. O, bugünkü günə qədər işsizliyə görə heç bir təminat almır. Belə olan halda insan şoka düşür. Bəs həmin şəxs nə ilə dolansın? 50-55 yaşında bir adamın 20-30 il aldığı müavinəti bir anın içində kəsilir. Yaxşı bəs, o adam nə yesin? Bu vətəndaş ailəsinə necə baxsın? Aidiyyatı qurumlarsa bu suala cavab verməyib. Ən böyük çatışmazlığımız budur. Ya əlilliyi ləğv edilən şəxsi işlə təmin etməliyik, ya da ona ac qalmaması üçün müəyyən müavinəti dərhal ödəməliyik. Bəzən rastlaşırıq ki, əlilliyi ləğv olunan şəxsin müavinəti dayandırılır, həmin veteran təyin olunan 80 manatı almaq üçün də qapılarda qalır. Əlilliyi ləğv olunanlar ya dərhal işlə təmin olunmalı, ya da məşğulluğa görə müavinətlə təmin olunmalıdır. Onda vətəndaş anlayacaq ki, əlilliyi ləğv olunub, amma veteran kimi dövlət onun qayğısına qalır. Amma bunlar dərhal olmalıdır, aylar, illər sonra yox. Bu insan illərlə nə yeyəcək sualının cavabını hakimiyyət tapmalıdır. Əgər tapmırsa, bu inamsızlığa gətirib çıxara bilər. Bu hamıya aid deyil, amma bu qrupa aid edilənlərin sayı kifayət qədərdir. Döyüşən əsgərə 80 manat pul verəcəyik, onu da iki ildir araşdırırıq. Amma onu müharibəyə aparanda 1 saatın içində tapdıq, qoyduq maşına göndərdik müharibəyə. İndi pul ödəmək üçün 2 il araşdırırıq. Bu çox absurddur. Digər vacib məsələ isə döyüşüb yaralanan, amma əlil olmayanlarla bağlıdır. Biz döyüşüb yaralanmayan əsgərlə, yaralanana da 80 manat ödəyirik. Bu da doğru deyil. Əgər o insan yaralanıbsa, əlil ola bilərdi, yaxud gələcəkdə bu yaraları ona fəsadlar törədə bilər. Biz niyə hər iksinə 80 manat verməliyik? Bu ədalətsizlikdir və aradan qalxmalıdır. Ə.Məhəmmədoğlu Məqalə Jurnalist Araşdırmaları Mərkəzinin Azərbaycan Respublikasının Qeyri-Hökumət Təşkilatlarına Dövlət Dəstəyi Agentliyinin maliyyə yardımı ilə həyata keçirdiyi “Şəhid ailələri və müharibə əlillərinin sosial problemlərinin mediada müzakirəsi” adlı layihə çərçivəsində hazırlanmışdır.