Ərəstun Oruclu: » Press-fakt.az ictimai-siyasi onlayn qəzet

Ərəstun Oruclu: "Bu, ciddi təhdiddir, ölkə üçün dağıdıcı ola bilər - Müsahibə

Tarix: 5-06-2020, 11:21

“Rusiyada böhran özünü var gücü ilə yaxın 2-3 aydan sonra göstərməyə başlayacaq. Bunun əlamətlərindən biri də hələlik pərdə arxasında gedən hakimiyyətdaxili siyasi mübarizənin qismən açıq müstəviyə keçməsi olacaq. Artıq bu gün hakim elitada baş vermiş parçalanmanın ilkin əlamətləri görünməkdədir”.
Politoloq Ərəstun Oruclu belə düşünür. Onun teleqraf.com-a müsahibəsini təqdim edirik.

- Qaradərili Corc Floydun qətli ətrafında başlayan etirazlar ABŞ daxilində kənardan da hiss ediləcək bir gərginlik yaradıb. Sizcə, bu etirazlara səbəb olan əsas faktor bu qətl idimi?

- Minnesota ştatında afroamerikalı Corc Floydun polis tərəfindən qətlə yetirilməsi nəticəsində başlanan və artıq bir neçə gündür davam edən etirazlar, məncə, ABŞ cəmiyyətində uzun müddətdir yetişməkdə olan böhranın təzahürlərindəndir. Etirazlar Floydun qətlinə cavab olaraq başlasa da, bunun kütləviliyi və davamlılığı problemin köklərinin daha dərində olmasının əlamətidir. ABŞ cəmiyyəti son 20 ildə həm siyasi, həm də sosial-iqtisadi baxımdan xeyli dəyişib, siyasi isteblişment isə bu dəyişikliklərlə nəinki ayaqlaşa bilməyib, heç bunu istəmir də. Nəticədə siyasi isteblişmentlə xalq arasında bağlar xeyli zəifləyib və cəmiyyətdəki gərginliyin əsas səbəblərindən biri budur.

Pandemiyanın yaratdığı işsizlik, yoxsullaşma da prosesə öz töhfəsini verib. Corc Floydun qətli isə bir növ barıt çəlləyinə düşən qığılcım rolunu oynadı. Zaman-zaman irqi ayrı-seçkilik zəminində baş verən bu tip hadisələr ABŞ-da az qala adi hal olsa da, onların hər biri daim müəyyən ictimai reaksiya doğurur.

Amerika cəmiyyətində fəallar, xüsusilə də liberal kəsim istənilən zəmində ayrı-seçkiliyə həssas yanaşır və bu da anlaşılandır. Diskriminasiya, ksenofobiya olduqca rəngarəng ABŞ cəmiyyəti üçün ən ciddi təhdid, hansısa məqamda isə bəlkə də dağıdıcı faktor ola bilər.

Amma, eyni zamanda bu tip yanaşmalar təəssüf ki, hələ də aktualdır, çünki bir sıra hallarda fərd olaraq, insanların daxilindən gələn hisslərdən qaynaqlanır. Yəni, kimsə üzdə irqçi görünmək istəmir, çünki bu, alqışlanan mövqe, yanaşma deyil, ona görə də bu cür ayırıcı yanaşmaları insanlar öz daxilində saxlayır ki, bunlar da müəyyən anlarda özünü büruzə verir. Sadəcə dediyim kimi, bu dəfəki hadisə etiraz potensialının yüksək olduğu dönəmə təsadüf etdiyindən belə böyük miqyas aldı.

Etirazlar cəmiyyətin iradəsinin nəticəsidir və bu gün də heç bir mərkəzləşmiş idarəçilik, təşkilatçılıq əlamətləri olmadan spontan davam etməkdədir. Eyni zamanda, məncə, bu etirazlar həm də ABŞ cəmiyyətindəki illərdir yığılıb qalmış sosial-iqtisadi və digər problemlərin təzahürüdür.

- Amerikada polisin sərt olduğu deyilir. Bu belədirmi, niyə orada polisə vətəndaşlarla sərt davranmaq üçün geniş səlahiyyətlər verilib, yoxsa bu təkcə afroamerikalılara münasibətdə belədir?

- Bəli, ABŞ polisi bəzi situasiyalarda kifayət qədər sərt davranır və bunun da həm tarixi, həm də digər səbəbləri var. Əsas səbəblərdən biri də budur ki, ABŞ əhalinin silahlı olduğu ölkədir və belə ölkədə polis özü də daim stress və risk altındadır.

Görünür, bu da zorakılığa sövq edən səbəblərdən biridir. Digər tərəfdən, qanun qarşısında hamı bərabər olsa da, polis zorakılığı özünü daha çox qaradərili əhaliyə münasibətdə göstərir.

Həmin əhali qrupuna daxil olan insanlara qarşı polis zorakılığı halları təəssüf ki, həm sayca digər qruplardan daha çoxdur, həm də faiz nisbətində orta statistik göstəricilərdən yüksəkdir. Bunun isə çoxsaylı sosial, iqtisadi, hüquqi, tarixi və s. səbəbləri var.

Qaradərili əhali arasında yoxsulluq və işsizlik səviyyəsi yüksək olduğundan bu əhali qrupundan olanların hüquqi xidmətlər əldə etmək imkanları da məhduddur. ABŞ-da hüquqi xidmət bahalı olduğundan yoxsul əhali üçün hər zaman əlçatan olmur.

- Etirazlar Tramp hökumətinin sonunu gətirə bilərmi? Ümumən, ABŞ üçün qarşıdakı seçkilərdə iştirak edəcək hansı namizəd daha əlverişlidir – Bayden, yoxsa Tramp?

- Öncə onu qeyd edim ki, etirazların belə böyük miqyası almasında və indiki həddə çatmasında Prezident Trampın şəxsi “xidmətləri” var. O, prezidentlik uğrunda yarışa qatıldığı ilk gündən ayırıcı, irqçi, ksenofob və bu kimi qəbildən olan bəyanatlarla cəmiyyətdə latent şəkildə mövcud olan həmin tendensiyaların aktiv fazaya keçməsinə stimul verdi. Trampın populizmi bir çox hallarda ifrat sağçıları da kölgədə qoyur və bunları edən ABŞ kimi rəngarəng cəmiyyəti olan ölkənin prezidentidir.

ABŞ prezidenti etirazlar başlayan ilk gündən də öz üslubuna və baxışlarına sadiq qalaraq, hər gün bir neçə məsuliyyətsiz addımlar atdı ki, bu da hərarəti bir qədər də artırdı. Bu günlərdə Tramp bütün amerikalıların prezidenti olmadığını özü sübut elədi. Bu da onun yenidən seçilmək şansını xeyli azaltdı.

ABŞ universitetlərindən birinin keçirdiyi son rəy sorğusunda 52% respondent Baydenə, 41% isə Trampa üstünlük verib. Bu, hazırda mövcud olan vəziyyətdir və unutmayaq ki, bu, etirazların kulminasiya nöqtəsində olduğu gün keçirilmiş sorğuların nəticələridir. Əlbəttə ki, ümumi situasiya Donald Trampın xeyrinə deyil.

Pandemiya və onun doğurduğu iqtisadi böhran nəticəsində ölkədəki işsizlərin sayı 40 milyonu keçib və müxtəlif proqnozlarda vəziyyətin hələ xeyli müddət bu səviyyədə qalacağı göstərilir. Yəni, bugünkü vəziyyət qalacaqsa, Trampın seçkidə qalib gəlmək şansları minimum olacaq.

Qaldı ABŞ üçün kimin daha əlverişli olmasına, burda rəylər çox müxtəlifdir. Mən düşünürəm ki, istənilən demokrat prezident Donald Trampdan daha əlverişlidir.

- Bəs ABŞ-ın əzəli rəqibi Rusiyanı nə gözləyir? Demək olar ki, pandemiya Amerikada olduğu kimi Rusiya daxilində də gərginliyə səbəb olub.

- Rusiyadakı vəziyyətlə bağlı sizinlə artıq danışmışıq və əvvəl dediklərimə bunu əlavə edə bilərəm ki, Rusiyada böhran özünü var gücü ilə yaxın 2-3 aydan sonra göstərməyə başlayacaq. Bunun əlamətlərindən biri də hələlik pərdə arxasında gedən hakimiyyətdaxili siyasi mübarizənin qismən açıq müstəviyə keçməsi olacaq.

Artıq bu gün hakim elitada baş vermiş parçalanmanın ilkin əlamətləri görünməkdədir, amma düşünürəm ki, problem var gücü ilə böhran pik nöqtəyə çatanda üzə çıxacaq. Bu gün hakimiyyətə can atmaq və hətta onu əldə etmək sabahkı böhrana görə məsuliyyəti üzərinə götürmək deməkdir, ona görə də hələlik heç bir tərəf tələskənlik etmək istəmir.

Rusiyadakı daxili gərginliyin çaxnaşma həddinə çatacağını düşünmürəm, çünki bu halda Rusiya SSRİ-nin aqibətini təkrarlaya bilər. Bu isə bütün tərəflər üçün ağır məğlubiyyət demək olardı. Ona görə də mübarizənin daha çox pərdə arxasında gedəcəyini və yalnız onun qaliblərinin önə çıxacağını düşünürəm.

- Sizcə, pandemiya ənənəvi qlobal güclərin - Çin, Rusiya və ABŞ-ın hegemon gücünü zəiflədə bilərmi?

- Əlbəttə, pandemiyanın dediyiniz 3 qlobal gücün hər birinə bu və ya digər tdərəcədə neqativ təsiri olacaq. Məncə ən çox zərər çəkən onsuz da ağır iqtisadi durumda olan Rusiya olacaq və bu da o deməkdir ki, yaxın 2-3 onillikdə rəqabət əsasən ABŞ-la Çin arasında gedəcək, Rusiya isə yəqin ki, bu rəqabətdən yararlanmağa və dirçəlməyə çalışacaq.

Təbii ki, regional güclər də meydana çıxacaq və onlar artıq görünməkdədir. Avropa Birliyi ilə ABŞ arasında münasibətlər Trampın bölücü siyasətindən əvvəlki məcrasına qayıtmazsa, bu birlik də ayrıca qlobal güc olmaq iddiasını ortaya qoyacaq və bunun üçün də yetərincə potensialı var.

Bundan əlavə Hindistan və Braziliya kimi ölkələrin də rolunun artacağı istisna deyil. Gördüyümüz kimi, post-pandemiya dövrü əvvəlkindən nəzərə çarpacaq dərəcədə fərqli olacaq.

- Yaxın gələcək üçün Ermənistan-Azərbaycan münaqişəsi haqda gözləntiniz nədir, bu “ağır daş”ı tərpətmək mümkün olacaqmı?

- Təəssüf ki, hələlik bu məsələdə irəliləyiş olacağını demək mümkün deyil. Çünki ortada nə münaqişə tərəflərinin siyasi iradəsi görünür, nə də münaqişənin həllində vasitəçilik edən ölkələrin istəyi. Amma biz istənilən halda münaqişənin həllinə çalışmalıyıq və bu yolda bütün mümkün variant və vasitələri nəzərdə saxlamalıyıq, çünki söhbət bizim torpaqların taleyindən gedir.

Zaman bu məsələdə Azərbaycanın əleyhinə işləyir.

Hazırda Qərb ölkələrindəki araşdırmaçılar arasında münaqişəni tərəflərin mübahisəsinin nəticəsi kimi təqdim eləmək tendensiyaları artmaqdadır. Yəni, işğalçı ilə işğala məruz qalanı eyni statusda təqdim eləməyə çalışırlar. Düzdür, hələlik bu, beyin mərkəzləri və digər institutlar səviyyəsində olan yanaşmadır, amma onun yaxın zamanlarda siyasi-diplomatik ritorikaya da daxil olacağı istisna deyil.

Oxunub: 959

Xəbəri paylaş Paylaş:

Xəbər xətti

01-11-2025

11:15 | Tramp-Putin görüşü bu hadisədən sonra təxirə salınıb - Moskva rəsmi sənəd göndərib ki...
11:11 | Məşhur tarixçi Eydelman haqda həbs qərarı çıxarıldı - Rusiyada “xarici agent” elan edilib
11:05 | Rus ordusunun son sutkadakı itkiləri açıqlanıb - SİYAHI
11:01 | Trampın oğlu Ermənistana səfər edəcək
10:15 | PALÇIQ, SU və AĞAC: VENESİYA1600 İLDƏN ÇOXDUR NİYƏ BATMIR? ONU SAXLAYAN SİSTEM NƏDİR?
09:40 | 10 milyon dollarlıq qızıl unitaz satışa çıxarılır - “Sərvətin simvolu” kimi deyil...
09:35 | Yaşı 100-ü ötənlərin ortaq sirri: Hamısı bu qidanı yeyir
09:30 | Güc balansı dəyişir: Türkiyə “Tayfun”ları buna görə aldı
09:00 | VENESUELAYA HÜCUM HƏR AN BAŞLAYA BİLƏR - ABŞ ordusu əsas hədəfləri müəyyənləşdirib
08:55 | Pentaqon “Tomahawk” raketlərinin Ukraynaya tədarükünü təsdiqləyib - Tramp qərar verəcək...
08:45 | Türkiyə Hərbi Hava Qüvvələri ilk dəfə Estoniyanın səmasını qoruyacaq
01:00 | ABŞ və Çin "Ay yarışı"na başladı - ABŞ erkən başlayıb, amma çox gecikib...
00:55 | "12 manata monqol əti" Azərbaycan bazarını bürüyüb
00:50 | İstanbul bələdiyyəsinin daha 4 əməkdaşı həbs olundu
00:45 | Paşinyan Azərbaycanla bağlı KOMİSSİYANIN yeni TƏRKİBİNİ TƏSDİQLƏDİ - ADLAR
00:40 | ABŞ hərbi zərbələr endirəcək - Hədəflər açıqlandı
00:35 | Paşinyan Mirzoyanın xanımına Azərbaycanla bağlı vəzifə verdi
00:30 | Azərbaycanda xəstəyə ölən şəxsin ürəyi köçürüldü - Qafqazda İLK
00:25 | Moskvada “İstanbul mafiyası”nın lideri saxlanıldı - Azərbaycanlı imiş
00:20 | “AQRAR SEKTORDA 100 MİNLƏRLƏ QEYRİ-FORMAL İŞÇİ VAR...”- “Asan və çevik mobil tətbiq yaradılmalıdır”
00:15 | Rusiyadan Zəngəzur dəhlizi ilə bağlı açıqlama: “...2 ilə mümkündür”
00:10 | Ərdoğanın Bakıda Zəfər paradında iştirakı nəzərdə tutulur - Nazir müavini
00:05 | Qarabağ separatçılarının məhkəmə istintaqı başa çatıb
00:00 | SAXLANILAN BAŞÇI İLƏ BAĞLI QƏRAR VERİLDİ - Nədə ittiham olunur?

31-10-2025

20:41 | "Hürriyyət"in baş redaktoru Vüqar Məmmədov barəsində həbs qərarı çıxarılıb
15:30 | Deputat narazılıq etdi: "AZƏRBAYCANDA 600 MƏKTƏBİN DİREKTORU YOXDUR" - "Hər dəfə yeni metodologiya kəşf olunur..."
15:25 | Britaniya şahzadəsi tituldan məhrum edildi - Kral sarayından da uzaqlaşdırıldı
15:20 | "Zəngəzur dəhlizi TRASEKA-nın çox vacib marşrutudur"- Baş katib
15:15 | "Bu qədər tez yoldan çıxdınız?" - Lüks avtomobilləri görən prezident qəzəbləndi
14:15 | Tramp ABŞ-yə gələn qaçqın sayına limit qoydu - İldə cəmi 7500 nəfər...
14:00 | “PUTİN VARSA, RUSİYA VAR”MI?- yaxud, Rusiyanı “başı kəsilmiş toyuq” adlandıran məşhur yazıçı niyə haqlıdır?
13:45 | Tutulan İH başçısının köməkçisi "YAZILANLAR YALANDIR" dedi: Müavin, köməkçilər və baş memar saxlanmayıb...
13:15 | İran-Azərbaycan quru sərhədi açıla bilər?- Araqçı danışdı
13:00 | "Burundidən 10 minə yaxın sənət əsəri oğurlanıb"- Ekspert
12:45 | 2025-ci ildə Azərbaycanın qızıl ixracı 2 dəfə artıb
12:30 | “Bir gün Azərbaycan liderinin nitqini İRƏVANDA EŞİTSƏNİZ, BİLİN Kİ...”- “İlham Əliyev Qafqazı 1-ci Pyotrdan geri alıb”
12:15 | "Qarabağ"-"Çelsi" matçını bu hakim idarə edəcək - 5 ay Rusiya əsirliyində olub
12:10 | SEPAH komandirləri Xameneini qərar vermək səlahiyyətindən kənarlaşdırıblar - MOSSAD
12:00 | “Barsa” “Qalatasaray”ın ulduzu üçün hərəkətə keçdi
11:55 | Taksi sürücüləri üçün imtahan keçiriləcək - DİM
11:45 | Ceyhun Bayramov Səmərqənddə gürcüstanlı həmkarı ilə görüşdü
11:40 | Ermənistan Naxçıvana gedən dəmir yolunun təmirinə vəsait ayırmadı
11:35 | Rusiyanın bir neçə regionu dron hücumuna məruz qalıb - Bu ərazilərdə partlayışlar olub
11:30 | Bakıda tanınmış müğənni yol qəzasında həyatını itirdi - VİDEO/FOTO
11:22 | Rus ordusunun son sutkadakı itkiləri açıqlandı - SİYAHI
11:15 | HƏBS OLUNAN sabiq İH başçısının VƏKİLİ DANIŞDI: “Bir onu deyə bilərəm ki…”
11:10 | Azərbaycanda suya da limit tətbiq ediləcək
11:05 | Elm və Təhsil Nazirliyində yoxlamalara başlanıldı
11:00 | Ramiz Mehdiyevin gəlini işindən uzaqlaşdırılıb - Əhliman Əmiraslanov təyin etmişdi...
00:40 | Tacikistan spikeri: Azərbaycan beynəlxalq platformaların mərkəzidir!
00:35 | "Qırmızı Komando" təşkilatına QARŞI ƏMƏLİYYAT - ən azı 132 NƏFƏR ÖLDÜ
00:30 | Dağıstanlı deputat Ukraynaya qarşı döyüşməyə getdi
00:28 | Erməni müdafiə naziri Azərbaycanla sərhədə gəldi
00:25 | Netanyahudan hədə dolu çıxış: “...başqaları etməsə, biz edəcəyik!”
00:20 | Həbs edilən icra başçısı bu məmurun DAYISI İMİŞ
00:15 | “ŞƏXSİ AMBİSİYALARININ TƏSİRİ İLƏ YOLUNU AZIR...”- Eldar Əzizov da Ramiz Mehdiyevi “vurdu”
00:10 | Bill Qeyts bəşəriyyəti məhv edəcək SƏBƏBİ AÇIQLADI: İqlim dəyişikliyi deyil...
00:05 | Ukraynaya müharibəni davam etdirmək üçün 389 milyard dollar lazımdır
00:03 | "Moskva və Bakı Rusiya vətəndaşlarının tezliklə qayıtması üçün dialoq aparır" - Zaxarova
00:00 | Həyat yoldaşının başını qırxan Tamerlan Məmmədov həbs olunub

30-10-2025

19:00 | TRAMP VƏ Sİ NƏDƏ RAZILAŞDILAR? - “Bu, möhtəşəm görüş idi”
18:00 | “Milyonların harda və nəyə xərclənməsinin izinə düşülməlidir...”- Keçmiş deputatdan nazirliyə ağır ittiham
17:55 | "LUKOİL" BİTDİ? - Vahid Ələkbərovun neft imperiyasına SARSIDICI ZƏRBƏ
17:40 | Sərdar Cəlaloğlu bacısı oğlunun həbsindən danışdı: Həm Prezident Administrasiyası, həm də DTX...
17:00 | “KÖHNƏ” İCRA BAŞÇILARINDAN KİMLƏR QALDI?- 30 ildir başçı postunu tutan şəxslər var - ADLAR
16:50 | İcra başçısı ilə yanaşı onun 3 müavini və baş memar da HƏBS EDİLDİ
16:40 | "GÖZÜ ÇIXAN QARDAŞ"dan dərs almayıb HƏBSƏ GİRƏN İCRA BAŞÇILARI - Sıraları 1 nəfər də artdı - SİYAHI
16:15 | Azərbaycanın adından milyonlarla dollar...- İrəvanda ermənilərin görünməmiş fırıldağı
16:10 | Saleh Səmədovun qardaşı da həbs edildi - digəri axtarışa verilib
16:05 | “MEHDİYEV RƏSUL QULİYEVİ HAKİMİYYƏTƏ GƏTİRMƏK İSTƏYİRDİ...”- “Heydər Əliyev dedi ki, o məni iki dəfə satıb...”
16:00 | “Qəzza Fələstinin bir hissəsidir, İsrailə aid deyil”- İsrailin keçmiş Baş naziri
15:55 | “Kreml İrəvanda hakimiyyəti dəyişməyə çalışacaq”- Sandu narahatdır
15:50 | Türkiyə Böyük Britaniyadan 20 ədəd "Eurofighter" alacaq - Nə qədər vəsait ödəniləcəyi açıqlandı
15:46 | "Əksər rayonlarda həkim çatışmazlığı müşahidə olunur" - İcraçı direktor
15:35 | DTX "Hürriyyət"in REDAKSİYASINDA ƏMƏLİYYAT KEÇİRİB - Vüqar Məmmədov SAXLANILIB
15:30 | “Hətta elə vaxtlar olub ki...”- Baləkənin deputatı icra başçısının həbsindən danışdı
15:25 | Prezident Balakənin icra başçısını vəzifəsindən azad edib
12:30 | Gəncə Dövlət Universiteti bağlanır?- Bir cavab və bir şərh
12:00 | Elm və Təhsil Nazirliyi: Məktəb direktorları yeni qaydalarla seçiləcək
11:55 | MEDİA jurnalistlər üçün müsabiqə ELAN ETDİ - ŞƏRTLƏR
11:44 | Balakən İcra Hakimiyyətində ƏMƏLİYYAT: DTX-nin saxladığı İCRA BAŞÇISI KİMDİR?
11:30 | Əfqanıstanla danışıqlar həll gətirmədi - Attaullah Tarar
11:25 | Ermənistan Baş naziri: Xəzər dənizinə çıxış əldə edəcəyik
11:00 | Ramiz Mehdiyevə verilən bütün FƏXRİ ADLAR və TƏLTİFLƏR Prezident.az-dan SİLİNDİ
10:55 | “PUTİN BUNU ETSƏ, MOSKVANI YER ÜZÜNDƏN SİLƏCƏYİK”- NATO ölkəsindən Kremlə XƏBƏRDARLIQ
10:45 | Sərhədlərin açılması üçün heç bir maneə yoxdur - Paşinyan
10:30 | Tramp Çin lideri ilə görüşdü - Ticarət rüsumları, çiplər, “TikTok” müzakirəsi
10:20 | Yerli bazarda balığın bahalaşmanın səbəbi - İxtioloq AÇIQLADI
10:05 | Kişilərin ürəyi daha zəif olur - Kardioloq səbəbini İZAH ETDİ
09:45 | DSMF-nin "işçisi"ndən PENSİYA DƏLƏDUZLUĞU - 3 nəfərdən 26 000 alana... ŞƏRTİ CƏZA
09:30 | Təyyarələr niyə arxalarında ağ izlər buraxır?- Az adamın bildiyi gizli təhlükə
09:15 | "Qızıl Qübbə" raketdən müdafiə sisteminin yaradılması 10-20 il çəkə bilər
09:10 | Məzahir Pənahov yola salınır - Yeni sədr o olacaq
09:05 | Son 3 ildə Ukrayna ordusundan qaçanların sayı AÇIQLANDI - Şok RƏQƏM
09:00 | Fəzail Ağamalının qızı həm DEPUTATDIR, həm də ŞİRKƏT RƏHBƏRİ - QANUN POZUNTUSU...
08:55 | Prezident bu məhkəmələrə yeni hakimlər təyin etdi - ADLAR
08:53 | Rusiyanın altı hava limanında uçuşlar dayandırılıb
08:50 | Si Cinpin və Tramp Cənubi Koreyada görüşüb
08:45 | Gürcüstan Prezidenti üç müxalifət partiyasının bağlanmasını dəstəkləyib

29-10-2025

21:00 | Etibar Məmmədov 2003-cü ildə İSA QƏMBƏRƏ NƏ TƏKLİF EDİB?- Sensasion Ramiz Mehdiyev detalı

Davamı

Ərəstun Oruclu: "Bu, ciddi təhdiddir, ölkə üçün dağıdıcı ola bilər - Müsahibə

Xəbər xətti