Ərəstun Oruclu: » Press-fakt.az ictimai-siyasi onlayn qəzet

Ərəstun Oruclu: "Bu, ciddi təhdiddir, ölkə üçün dağıdıcı ola bilər - Müsahibə

Tarix: 5-06-2020, 11:21

“Rusiyada böhran özünü var gücü ilə yaxın 2-3 aydan sonra göstərməyə başlayacaq. Bunun əlamətlərindən biri də hələlik pərdə arxasında gedən hakimiyyətdaxili siyasi mübarizənin qismən açıq müstəviyə keçməsi olacaq. Artıq bu gün hakim elitada baş vermiş parçalanmanın ilkin əlamətləri görünməkdədir”.
Politoloq Ərəstun Oruclu belə düşünür. Onun teleqraf.com-a müsahibəsini təqdim edirik.

- Qaradərili Corc Floydun qətli ətrafında başlayan etirazlar ABŞ daxilində kənardan da hiss ediləcək bir gərginlik yaradıb. Sizcə, bu etirazlara səbəb olan əsas faktor bu qətl idimi?

- Minnesota ştatında afroamerikalı Corc Floydun polis tərəfindən qətlə yetirilməsi nəticəsində başlanan və artıq bir neçə gündür davam edən etirazlar, məncə, ABŞ cəmiyyətində uzun müddətdir yetişməkdə olan böhranın təzahürlərindəndir. Etirazlar Floydun qətlinə cavab olaraq başlasa da, bunun kütləviliyi və davamlılığı problemin köklərinin daha dərində olmasının əlamətidir. ABŞ cəmiyyəti son 20 ildə həm siyasi, həm də sosial-iqtisadi baxımdan xeyli dəyişib, siyasi isteblişment isə bu dəyişikliklərlə nəinki ayaqlaşa bilməyib, heç bunu istəmir də. Nəticədə siyasi isteblişmentlə xalq arasında bağlar xeyli zəifləyib və cəmiyyətdəki gərginliyin əsas səbəblərindən biri budur.

Pandemiyanın yaratdığı işsizlik, yoxsullaşma da prosesə öz töhfəsini verib. Corc Floydun qətli isə bir növ barıt çəlləyinə düşən qığılcım rolunu oynadı. Zaman-zaman irqi ayrı-seçkilik zəminində baş verən bu tip hadisələr ABŞ-da az qala adi hal olsa da, onların hər biri daim müəyyən ictimai reaksiya doğurur.

Amerika cəmiyyətində fəallar, xüsusilə də liberal kəsim istənilən zəmində ayrı-seçkiliyə həssas yanaşır və bu da anlaşılandır. Diskriminasiya, ksenofobiya olduqca rəngarəng ABŞ cəmiyyəti üçün ən ciddi təhdid, hansısa məqamda isə bəlkə də dağıdıcı faktor ola bilər.

Amma, eyni zamanda bu tip yanaşmalar təəssüf ki, hələ də aktualdır, çünki bir sıra hallarda fərd olaraq, insanların daxilindən gələn hisslərdən qaynaqlanır. Yəni, kimsə üzdə irqçi görünmək istəmir, çünki bu, alqışlanan mövqe, yanaşma deyil, ona görə də bu cür ayırıcı yanaşmaları insanlar öz daxilində saxlayır ki, bunlar da müəyyən anlarda özünü büruzə verir. Sadəcə dediyim kimi, bu dəfəki hadisə etiraz potensialının yüksək olduğu dönəmə təsadüf etdiyindən belə böyük miqyas aldı.

Etirazlar cəmiyyətin iradəsinin nəticəsidir və bu gün də heç bir mərkəzləşmiş idarəçilik, təşkilatçılıq əlamətləri olmadan spontan davam etməkdədir. Eyni zamanda, məncə, bu etirazlar həm də ABŞ cəmiyyətindəki illərdir yığılıb qalmış sosial-iqtisadi və digər problemlərin təzahürüdür.

- Amerikada polisin sərt olduğu deyilir. Bu belədirmi, niyə orada polisə vətəndaşlarla sərt davranmaq üçün geniş səlahiyyətlər verilib, yoxsa bu təkcə afroamerikalılara münasibətdə belədir?

- Bəli, ABŞ polisi bəzi situasiyalarda kifayət qədər sərt davranır və bunun da həm tarixi, həm də digər səbəbləri var. Əsas səbəblərdən biri də budur ki, ABŞ əhalinin silahlı olduğu ölkədir və belə ölkədə polis özü də daim stress və risk altındadır.

Görünür, bu da zorakılığa sövq edən səbəblərdən biridir. Digər tərəfdən, qanun qarşısında hamı bərabər olsa da, polis zorakılığı özünü daha çox qaradərili əhaliyə münasibətdə göstərir.

Həmin əhali qrupuna daxil olan insanlara qarşı polis zorakılığı halları təəssüf ki, həm sayca digər qruplardan daha çoxdur, həm də faiz nisbətində orta statistik göstəricilərdən yüksəkdir. Bunun isə çoxsaylı sosial, iqtisadi, hüquqi, tarixi və s. səbəbləri var.

Qaradərili əhali arasında yoxsulluq və işsizlik səviyyəsi yüksək olduğundan bu əhali qrupundan olanların hüquqi xidmətlər əldə etmək imkanları da məhduddur. ABŞ-da hüquqi xidmət bahalı olduğundan yoxsul əhali üçün hər zaman əlçatan olmur.

- Etirazlar Tramp hökumətinin sonunu gətirə bilərmi? Ümumən, ABŞ üçün qarşıdakı seçkilərdə iştirak edəcək hansı namizəd daha əlverişlidir – Bayden, yoxsa Tramp?

- Öncə onu qeyd edim ki, etirazların belə böyük miqyası almasında və indiki həddə çatmasında Prezident Trampın şəxsi “xidmətləri” var. O, prezidentlik uğrunda yarışa qatıldığı ilk gündən ayırıcı, irqçi, ksenofob və bu kimi qəbildən olan bəyanatlarla cəmiyyətdə latent şəkildə mövcud olan həmin tendensiyaların aktiv fazaya keçməsinə stimul verdi. Trampın populizmi bir çox hallarda ifrat sağçıları da kölgədə qoyur və bunları edən ABŞ kimi rəngarəng cəmiyyəti olan ölkənin prezidentidir.

ABŞ prezidenti etirazlar başlayan ilk gündən də öz üslubuna və baxışlarına sadiq qalaraq, hər gün bir neçə məsuliyyətsiz addımlar atdı ki, bu da hərarəti bir qədər də artırdı. Bu günlərdə Tramp bütün amerikalıların prezidenti olmadığını özü sübut elədi. Bu da onun yenidən seçilmək şansını xeyli azaltdı.

ABŞ universitetlərindən birinin keçirdiyi son rəy sorğusunda 52% respondent Baydenə, 41% isə Trampa üstünlük verib. Bu, hazırda mövcud olan vəziyyətdir və unutmayaq ki, bu, etirazların kulminasiya nöqtəsində olduğu gün keçirilmiş sorğuların nəticələridir. Əlbəttə ki, ümumi situasiya Donald Trampın xeyrinə deyil.

Pandemiya və onun doğurduğu iqtisadi böhran nəticəsində ölkədəki işsizlərin sayı 40 milyonu keçib və müxtəlif proqnozlarda vəziyyətin hələ xeyli müddət bu səviyyədə qalacağı göstərilir. Yəni, bugünkü vəziyyət qalacaqsa, Trampın seçkidə qalib gəlmək şansları minimum olacaq.

Qaldı ABŞ üçün kimin daha əlverişli olmasına, burda rəylər çox müxtəlifdir. Mən düşünürəm ki, istənilən demokrat prezident Donald Trampdan daha əlverişlidir.

- Bəs ABŞ-ın əzəli rəqibi Rusiyanı nə gözləyir? Demək olar ki, pandemiya Amerikada olduğu kimi Rusiya daxilində də gərginliyə səbəb olub.

- Rusiyadakı vəziyyətlə bağlı sizinlə artıq danışmışıq və əvvəl dediklərimə bunu əlavə edə bilərəm ki, Rusiyada böhran özünü var gücü ilə yaxın 2-3 aydan sonra göstərməyə başlayacaq. Bunun əlamətlərindən biri də hələlik pərdə arxasında gedən hakimiyyətdaxili siyasi mübarizənin qismən açıq müstəviyə keçməsi olacaq.

Artıq bu gün hakim elitada baş vermiş parçalanmanın ilkin əlamətləri görünməkdədir, amma düşünürəm ki, problem var gücü ilə böhran pik nöqtəyə çatanda üzə çıxacaq. Bu gün hakimiyyətə can atmaq və hətta onu əldə etmək sabahkı böhrana görə məsuliyyəti üzərinə götürmək deməkdir, ona görə də hələlik heç bir tərəf tələskənlik etmək istəmir.

Rusiyadakı daxili gərginliyin çaxnaşma həddinə çatacağını düşünmürəm, çünki bu halda Rusiya SSRİ-nin aqibətini təkrarlaya bilər. Bu isə bütün tərəflər üçün ağır məğlubiyyət demək olardı. Ona görə də mübarizənin daha çox pərdə arxasında gedəcəyini və yalnız onun qaliblərinin önə çıxacağını düşünürəm.

- Sizcə, pandemiya ənənəvi qlobal güclərin - Çin, Rusiya və ABŞ-ın hegemon gücünü zəiflədə bilərmi?

- Əlbəttə, pandemiyanın dediyiniz 3 qlobal gücün hər birinə bu və ya digər tdərəcədə neqativ təsiri olacaq. Məncə ən çox zərər çəkən onsuz da ağır iqtisadi durumda olan Rusiya olacaq və bu da o deməkdir ki, yaxın 2-3 onillikdə rəqabət əsasən ABŞ-la Çin arasında gedəcək, Rusiya isə yəqin ki, bu rəqabətdən yararlanmağa və dirçəlməyə çalışacaq.

Təbii ki, regional güclər də meydana çıxacaq və onlar artıq görünməkdədir. Avropa Birliyi ilə ABŞ arasında münasibətlər Trampın bölücü siyasətindən əvvəlki məcrasına qayıtmazsa, bu birlik də ayrıca qlobal güc olmaq iddiasını ortaya qoyacaq və bunun üçün də yetərincə potensialı var.

Bundan əlavə Hindistan və Braziliya kimi ölkələrin də rolunun artacağı istisna deyil. Gördüyümüz kimi, post-pandemiya dövrü əvvəlkindən nəzərə çarpacaq dərəcədə fərqli olacaq.

- Yaxın gələcək üçün Ermənistan-Azərbaycan münaqişəsi haqda gözləntiniz nədir, bu “ağır daş”ı tərpətmək mümkün olacaqmı?

- Təəssüf ki, hələlik bu məsələdə irəliləyiş olacağını demək mümkün deyil. Çünki ortada nə münaqişə tərəflərinin siyasi iradəsi görünür, nə də münaqişənin həllində vasitəçilik edən ölkələrin istəyi. Amma biz istənilən halda münaqişənin həllinə çalışmalıyıq və bu yolda bütün mümkün variant və vasitələri nəzərdə saxlamalıyıq, çünki söhbət bizim torpaqların taleyindən gedir.

Zaman bu məsələdə Azərbaycanın əleyhinə işləyir.

Hazırda Qərb ölkələrindəki araşdırmaçılar arasında münaqişəni tərəflərin mübahisəsinin nəticəsi kimi təqdim eləmək tendensiyaları artmaqdadır. Yəni, işğalçı ilə işğala məruz qalanı eyni statusda təqdim eləməyə çalışırlar. Düzdür, hələlik bu, beyin mərkəzləri və digər institutlar səviyyəsində olan yanaşmadır, amma onun yaxın zamanlarda siyasi-diplomatik ritorikaya da daxil olacağı istisna deyil.

Oxunub: 946

Xəbəri paylaş Paylaş:

Xəbər xətti

02-08-2025

01:10 | ABŞ-ın Türkiyə ilə bağlı yeni qərarı! Tramp imzaladı
01:00 | Bu şəxslər Rusiyada iş tapa bilməyəcək - Yeni qanun layihəsi
00:55 | Tramp bu tarixdən 68 ölkə və Avropa İttifaqına tariflər tətbiq edəcək
00:50 | Yolu bağlayanlar “Salyan Aqro Park”ın işçiləri imiş - Maaş verilmir /FOTO
00:40 | İranda türk adına görə körpəyə sənəd verilmədi
00:35 | Kolumbiyanın keçmiş prezidenti 12 ilini evində keçirəcək
00:30 | “100 min gəncin taleyini həll edən prosesə cəmi 9 gün vaxt ayrılılıb"- "Bu, nə məntiqli, nə də ədalətlidir...”
00:25 | Bu ölkə İsrailə silah əlaqələrini dayandıran ilk Aİ ölkəsi oldu
00:20 | Putin Trampın ULTİMATUMUNU RƏDD ETDİ - "Məyusluq artıq gözləntilərdən yaranır..."
00:15 | ABŞ Rusiya sərhədlərinə nüvə sualtı qayıqları göndərir
00:10 | "Yanvarın 1-dən Rusiya 112,5 min, Ukrayna isə 8 min əsgər itirib"- Tramp
00:05 | UNICEF rəsmisi dəhşətli rəqəmi açıqladı - Qəzzada 18 mindən çox uşaq həlak olub
00:00 | Bibiheybət təxribatındakı qadınlar İranda kimdən əmr alır?- VİDEO

01-08-2025

18:20 | Bu media subyektləri 5000 manatadək cərimələnəcək - QANUN TƏSDİQLƏNDİ
18:00 | Emin Ağalarov tənqidlərə cavab verdi: “Bakıda kazino açmağımın səbəbləri bunlardır..."
17:55 | Ukrayna ordusu bu istiqamətdə irəliləyişə nail olub - ISW məlumat yaydı
17:15 | Reyestrdə olmayan çap mediasının nəşri qadağan olundu
17:00 | BAKI MOSKVANIN BU MÜRACİƏTİNƏ "YOX" DEDİ...- Paşinyanı devirmək və Azərbaycana qarşı yeni müharibə planı
16:55 | Yer üzündən silinmiş şəhər - Rusiya Çasov Yarı bu günə saldı /FOTOLAR
16:50 | Sabah Azərbaycan qazının Suriyaya ixracına start veriləcək
16:45 | Rusiya Azərbaycan məhsullarının əsas alıcısı oldu - İlk 6 ayın ixrac rəqəmləri açıqlandı
16:35 | Tanrının insana bəxş etdiyi möcüzələr - Bunları bilirdinizmi
13:45 | MÜHARİBƏNİN Rusiya və Ukraynaya vurduğu ZİYAN AÇIQLANDI - Şok MƏBLƏĞ
13:30 | Uinston Çörçillin eynəkləri bu qiymətə satışa çıxarıldı
13:25 | Prezident Arif Babayevin vəfatı ilə bağlı nekroloq imzaladı
13:15 | Emin Əmrullayev Fuad Muradovun qayınanası ilə bağlı araşdırma başlatdı - "Bura donuzxanadır" deyib
13:10 | İlham Əliyev İsveçrə Prezidentini təbrik etdi
13:00 | RUSİYA GÜMRÜDƏKİ HƏRBİ BAZASINI NƏYƏ HAZIRLAYIR?- Ermənistan hərbi əməliyyatlara mane ola bilər, amma...
12:45 | Sabah Bakıda 40 dərəcə isti olacaq - hava PROQNOZU
12:40 | Qız kimi oğlanların sayı buna görə artır - Sosioloqdan ŞOK açıqlama
12:30 | Stəkan, Türmə, Rəzil, Şikayət...- Uşaqlara qoyulan ən qəribə ADLAR
12:25 | İsrail razılaşana qədər Fələstin dövləti olmayacaq - ABŞ dövlət katibi
12:00 | “RUSİYANIN ETDİKLƏRİ İYRƏNCDİR”- Tramp ritorikasını daha da sərtləşdirdi
11:55 | İsrail BƏƏ-dən bütün diplomatik personalını və ailələrini təxliyə edir
11:50 | Rus ordusunun son sutkadakı itkiləri açıqlanıb - SİYAHI
11:45 | Xaricdən ƏN ÇOX BORC ALAN DÖVLƏT QURUMLARI - CƏDVƏL
11:40 | Azərbaycanın ümumi dövlət borcunun həcmi açıqlanıb: 25 MILYARD 695,6 MILYON MANAT
11:30 | İSGƏNDƏR XƏLİLOVUN OĞLU PUTİNƏ.... “SIĞINDI”- Milyarderin “quyruğu qapı arasında qalanda”...
11:15 | TASS agentliyi Xankəndi ilə bağlı dərc etdiyi xəbərin sərlövhəsini dəyişib - FOTO
11:10 | Xalq artisti Arif Babayev vəfat edib
01:05 | 1 Avqust - Azərbaycan Dili Günüdür
01:00 | TASS ÜZRXAHLIQ ETMƏSƏ, müvafiq TƏDBİRLƏR GÖRÜLƏCƏK - Ayxan Hacızadə
00:45 | Rəsmi Bakıdan Rusiyaya XƏBƏRDARLIQ: Əgər anti-Azərbaycan açıqlamaları DAVAM EDƏRSƏ...
00:40 | Bu türk dövləti Rusiyadan imtina etdi: Özümüz həll edəcəyik
00:35 | Pezeşkian xəbərdarlıq etdi: Sentyabrda Tehranda su olmayacaq!
00:30 | Tramp bu yolla Putini ələ ala bilər - “Politico”
00:25 | Azərbaycanla sülh olacaq - Xaçatryan
00:20 | Rusiya ilə birbaşa müharibə ağlasığmazdır - Rubio
00:15 | Məsud Pezeşkian: "Azərbaycan bizə doğmadır"
00:10 | Kiyevdə matəm elan olundu
00:05 | Bu şəxslər Rusiya vətəndaşlığından məhrum ediləcəklər - YENİ QANUN
00:00 | Avqust ayına olan hava proqnozu açıqlandı - Bölgələrdə hava necə olacaq?

31-07-2025

21:00 | "İŞ ALINSAYDI FƏRHAD ƏHMƏDOVDAN 2 MİLYON ALACAQDIM"- DTX-nin saxladığı Anass Derraz
20:30 | DEPUTATIN “DADLI BİZNESİ”- Şahin İsmayılov Bakının mərkəzində kafe şəbəkəsini genişləndirir
20:25 | Keçmiş məmurun biznesmen oğlu məhkəməyə gəlmir - Son xəbərdarlıq!
17:00 | Rusiya KİV-lərində Azərbaycana qarşı KÜTLƏVİ TƏXRİBAT - FOTOLAR
16:30 | Erməni ruhani QAREGİNƏ qarşı QİYAMA QAIXDI: “ÜÇ ARVADI VAR” - Sensasion çıxış
16:25 | Bu ölkədə öldürücü isti hava qeydə alındı
15:15 | Rusiyanın Kiyevə PUA hücumu nəticəsində 8 nəfər öldü, 124 yaralı var - Yeniləndi - Video/Foto
15:00 | Saxta bank profilləri ilə 78 min ələ keçirən Türkiyə vətəndaşı tutulub
14:50 | Xankəndidə qanunsuz abidə sökülüb - Sülhməramlılar tərəfindən ucaldılıbmış...
14:15 | “DEYİN Kİ, ÇOX TƏHLÜKƏLİ ƏRAZİLƏRƏ GİRİR...”- Tramp Medvedevə sərt dillə xəbərdarlıq edib
14:00 | Ermənistandan Zəngəzur dəhlizinə YAŞIL İŞIQ işarəsi
13:50 | Səfir Türkiyə-Ermənistan sərhədinin hansı halda açılacağını açıqlayıb
13:45 | Rusiya Azərbaycan diaspor rəhbərini niyə axtarışa verib?- TƏFƏRRÜAT
13:40 | Ukraynadan Çasov Yarla bağlı açıqlama: Şəhər işğal edilməyib
13:30 | Hava PROQNOZU: Sabah 41 dərəcə isti olacaq
13:15 | Dəhşətli zəlzələnin olduğu bölgədə 2500 azərbaycanlı var - AÇIQLAMA
13:00 | Kremldən Azərbaycana və Ermənistana NATO xəbərdarlığı - “Əslində, regionu alovlandıran Rusiyadır”
12:55 | Rusiya Kiyevi VURDU - Ölənlər və yaralananlar var
12:45 | İmamoğlu olmazsa, mən də namizəd deyiləm - Özel
12:40 | “Rusiyanın AZƏRBAYCANA TƏSİR RIÇAQLARI MƏHDUDDUR”- “Qarşıdurma yumşaq fazaya keçir”
12:30 | İsti hava ilə bağlı işəgötürənlərə XƏBƏRDARLIQ - Dövlət Əmək Müfəttişliyi
12:00 | İş kabinetindən narazı olan Rövnəq Abdullayev - Biznes imperiyasının çöküşü, yoxsa...
11:55 | DİN və DSX əməliyyat keçirdi - Axtarışda olan şəxs saxlanıldı
11:50 | İran nüvə obyektlərinə vurduğu zərərə görə ABŞ-dan təzminat istəyir
11:40 | “RUSİYA SSRİ-nin TALEYİNİ TƏKRARLAYIR”- “Kreml mediasının İlham Əlievin çıxışına reaksiyası göstərdi ki...”
11:35 | Rus ordusunun son sutkadakı itkiləri açıqlanıb - SİYAHI
11:10 | ABŞ 2018-dən bəri İrana qarşı ən genişmiqyaslı sanksiyaları tətbiq etdi
11:00 | Biz İsrail üçün silahlarımızı yerə qoymayacağıq - Hizbullah
10:55 | Qərar imzalandı, bu şəxslər 5 il tez pensiyaya çıxacaqlar - "Keyfiyyət meyarları nəzərə alınmalıdır”
00:45 | ABŞ-dan İrana SARSIDICI ZƏRBƏ - Son 6 ilin ən böyük SANKSİYA DALĞASI!
00:40 | Rusiyalı deputatdan sensasiya: “Azərbaycana hərbi müdaxilə…”
00:35 | Vanqadan 2025-ci il üçün ən sensasiyalı PROQNOZ: Onun mahiyyəti nədir...
00:30 | Ərəb ölkələri ilk dəfə HƏMAS-ı Qəzzada hakimiyyətdən imtina etməyə çağırdı
00:25 | Telegram-da yeni qlobal axtarış funksiyası istifadəyə verilib
00:20 | Miras üstündə bir oğlunu ÖLDÜRDÜ, digərini yaraladı - ŞOK GÖRÜNTÜ
00:15 | Fransadan sonra bu ölkə də Fələstin dövlətini tanıyacaq
00:10 | Bu məsuliyyəti üzərimizə götürməyə hazırıq - Ərdoğan
00:05 | MOSSAD İran generalını Tehranda güllələyərək öldürübmüş - YENİ DETALLAR
00:00 | İrəvan Zəngəzur dəhlizinin adını dəyişdirdi - “Sünik qapısı”

30-07-2025

22:30 | İlin əvvəlindən indiyədək 41 bağça müdiri işdən çıxarılıb
22:23 | 42 milyon yeyintidə təqsirləndirilən "Şlyapa Zahid"ə hökm oxundu - 12 il iş verildi
22:15 | Sabah Bakıda İsrail və Suriya rəsmilərinin görüşü olacaq
22:10 | Çempionlar Liqası: "Qarabağ" qalib gəldi və növbəti mərhələyə adladı
19:03 | Gəncə Memorial Kompleksinə 10 milyon ayrıldı - Sərəncam
19:00 | Gürcüstan 36 xarici vətəndaşı deportasiya etdi - Aralarında azərbaycanlı da var
18:05 | Rusiyalı deputatdan ABSURD TƏKLİF: “Mixail Qusman dövlət təltiflərindən məhrum edilməlidir”
18:00 | Türkiyədə təhlükəli Çikunqunya virusu yayılır
16:15 | “10 GÜN DƏ ÇOXDUR”- Ağ Evin mövqeyi daha da sərtləşir

Davamı

Ərəstun Oruclu: "Bu, ciddi təhdiddir, ölkə üçün dağıdıcı ola bilər - Müsahibə

Xəbər xətti