Ərəstun Oruclu: » Press-fakt.az ictimai-siyasi onlayn qəzet

Ərəstun Oruclu: "Bu, ciddi təhdiddir, ölkə üçün dağıdıcı ola bilər - Müsahibə

Tarix: 5-06-2020, 11:21

“Rusiyada böhran özünü var gücü ilə yaxın 2-3 aydan sonra göstərməyə başlayacaq. Bunun əlamətlərindən biri də hələlik pərdə arxasında gedən hakimiyyətdaxili siyasi mübarizənin qismən açıq müstəviyə keçməsi olacaq. Artıq bu gün hakim elitada baş vermiş parçalanmanın ilkin əlamətləri görünməkdədir”.
Politoloq Ərəstun Oruclu belə düşünür. Onun teleqraf.com-a müsahibəsini təqdim edirik.

- Qaradərili Corc Floydun qətli ətrafında başlayan etirazlar ABŞ daxilində kənardan da hiss ediləcək bir gərginlik yaradıb. Sizcə, bu etirazlara səbəb olan əsas faktor bu qətl idimi?

- Minnesota ştatında afroamerikalı Corc Floydun polis tərəfindən qətlə yetirilməsi nəticəsində başlanan və artıq bir neçə gündür davam edən etirazlar, məncə, ABŞ cəmiyyətində uzun müddətdir yetişməkdə olan böhranın təzahürlərindəndir. Etirazlar Floydun qətlinə cavab olaraq başlasa da, bunun kütləviliyi və davamlılığı problemin köklərinin daha dərində olmasının əlamətidir. ABŞ cəmiyyəti son 20 ildə həm siyasi, həm də sosial-iqtisadi baxımdan xeyli dəyişib, siyasi isteblişment isə bu dəyişikliklərlə nəinki ayaqlaşa bilməyib, heç bunu istəmir də. Nəticədə siyasi isteblişmentlə xalq arasında bağlar xeyli zəifləyib və cəmiyyətdəki gərginliyin əsas səbəblərindən biri budur.

Pandemiyanın yaratdığı işsizlik, yoxsullaşma da prosesə öz töhfəsini verib. Corc Floydun qətli isə bir növ barıt çəlləyinə düşən qığılcım rolunu oynadı. Zaman-zaman irqi ayrı-seçkilik zəminində baş verən bu tip hadisələr ABŞ-da az qala adi hal olsa da, onların hər biri daim müəyyən ictimai reaksiya doğurur.

Amerika cəmiyyətində fəallar, xüsusilə də liberal kəsim istənilən zəmində ayrı-seçkiliyə həssas yanaşır və bu da anlaşılandır. Diskriminasiya, ksenofobiya olduqca rəngarəng ABŞ cəmiyyəti üçün ən ciddi təhdid, hansısa məqamda isə bəlkə də dağıdıcı faktor ola bilər.

Amma, eyni zamanda bu tip yanaşmalar təəssüf ki, hələ də aktualdır, çünki bir sıra hallarda fərd olaraq, insanların daxilindən gələn hisslərdən qaynaqlanır. Yəni, kimsə üzdə irqçi görünmək istəmir, çünki bu, alqışlanan mövqe, yanaşma deyil, ona görə də bu cür ayırıcı yanaşmaları insanlar öz daxilində saxlayır ki, bunlar da müəyyən anlarda özünü büruzə verir. Sadəcə dediyim kimi, bu dəfəki hadisə etiraz potensialının yüksək olduğu dönəmə təsadüf etdiyindən belə böyük miqyas aldı.

Etirazlar cəmiyyətin iradəsinin nəticəsidir və bu gün də heç bir mərkəzləşmiş idarəçilik, təşkilatçılıq əlamətləri olmadan spontan davam etməkdədir. Eyni zamanda, məncə, bu etirazlar həm də ABŞ cəmiyyətindəki illərdir yığılıb qalmış sosial-iqtisadi və digər problemlərin təzahürüdür.

- Amerikada polisin sərt olduğu deyilir. Bu belədirmi, niyə orada polisə vətəndaşlarla sərt davranmaq üçün geniş səlahiyyətlər verilib, yoxsa bu təkcə afroamerikalılara münasibətdə belədir?

- Bəli, ABŞ polisi bəzi situasiyalarda kifayət qədər sərt davranır və bunun da həm tarixi, həm də digər səbəbləri var. Əsas səbəblərdən biri də budur ki, ABŞ əhalinin silahlı olduğu ölkədir və belə ölkədə polis özü də daim stress və risk altındadır.

Görünür, bu da zorakılığa sövq edən səbəblərdən biridir. Digər tərəfdən, qanun qarşısında hamı bərabər olsa da, polis zorakılığı özünü daha çox qaradərili əhaliyə münasibətdə göstərir.

Həmin əhali qrupuna daxil olan insanlara qarşı polis zorakılığı halları təəssüf ki, həm sayca digər qruplardan daha çoxdur, həm də faiz nisbətində orta statistik göstəricilərdən yüksəkdir. Bunun isə çoxsaylı sosial, iqtisadi, hüquqi, tarixi və s. səbəbləri var.

Qaradərili əhali arasında yoxsulluq və işsizlik səviyyəsi yüksək olduğundan bu əhali qrupundan olanların hüquqi xidmətlər əldə etmək imkanları da məhduddur. ABŞ-da hüquqi xidmət bahalı olduğundan yoxsul əhali üçün hər zaman əlçatan olmur.

- Etirazlar Tramp hökumətinin sonunu gətirə bilərmi? Ümumən, ABŞ üçün qarşıdakı seçkilərdə iştirak edəcək hansı namizəd daha əlverişlidir – Bayden, yoxsa Tramp?

- Öncə onu qeyd edim ki, etirazların belə böyük miqyası almasında və indiki həddə çatmasında Prezident Trampın şəxsi “xidmətləri” var. O, prezidentlik uğrunda yarışa qatıldığı ilk gündən ayırıcı, irqçi, ksenofob və bu kimi qəbildən olan bəyanatlarla cəmiyyətdə latent şəkildə mövcud olan həmin tendensiyaların aktiv fazaya keçməsinə stimul verdi. Trampın populizmi bir çox hallarda ifrat sağçıları da kölgədə qoyur və bunları edən ABŞ kimi rəngarəng cəmiyyəti olan ölkənin prezidentidir.

ABŞ prezidenti etirazlar başlayan ilk gündən də öz üslubuna və baxışlarına sadiq qalaraq, hər gün bir neçə məsuliyyətsiz addımlar atdı ki, bu da hərarəti bir qədər də artırdı. Bu günlərdə Tramp bütün amerikalıların prezidenti olmadığını özü sübut elədi. Bu da onun yenidən seçilmək şansını xeyli azaltdı.

ABŞ universitetlərindən birinin keçirdiyi son rəy sorğusunda 52% respondent Baydenə, 41% isə Trampa üstünlük verib. Bu, hazırda mövcud olan vəziyyətdir və unutmayaq ki, bu, etirazların kulminasiya nöqtəsində olduğu gün keçirilmiş sorğuların nəticələridir. Əlbəttə ki, ümumi situasiya Donald Trampın xeyrinə deyil.

Pandemiya və onun doğurduğu iqtisadi böhran nəticəsində ölkədəki işsizlərin sayı 40 milyonu keçib və müxtəlif proqnozlarda vəziyyətin hələ xeyli müddət bu səviyyədə qalacağı göstərilir. Yəni, bugünkü vəziyyət qalacaqsa, Trampın seçkidə qalib gəlmək şansları minimum olacaq.

Qaldı ABŞ üçün kimin daha əlverişli olmasına, burda rəylər çox müxtəlifdir. Mən düşünürəm ki, istənilən demokrat prezident Donald Trampdan daha əlverişlidir.

- Bəs ABŞ-ın əzəli rəqibi Rusiyanı nə gözləyir? Demək olar ki, pandemiya Amerikada olduğu kimi Rusiya daxilində də gərginliyə səbəb olub.

- Rusiyadakı vəziyyətlə bağlı sizinlə artıq danışmışıq və əvvəl dediklərimə bunu əlavə edə bilərəm ki, Rusiyada böhran özünü var gücü ilə yaxın 2-3 aydan sonra göstərməyə başlayacaq. Bunun əlamətlərindən biri də hələlik pərdə arxasında gedən hakimiyyətdaxili siyasi mübarizənin qismən açıq müstəviyə keçməsi olacaq.

Artıq bu gün hakim elitada baş vermiş parçalanmanın ilkin əlamətləri görünməkdədir, amma düşünürəm ki, problem var gücü ilə böhran pik nöqtəyə çatanda üzə çıxacaq. Bu gün hakimiyyətə can atmaq və hətta onu əldə etmək sabahkı böhrana görə məsuliyyəti üzərinə götürmək deməkdir, ona görə də hələlik heç bir tərəf tələskənlik etmək istəmir.

Rusiyadakı daxili gərginliyin çaxnaşma həddinə çatacağını düşünmürəm, çünki bu halda Rusiya SSRİ-nin aqibətini təkrarlaya bilər. Bu isə bütün tərəflər üçün ağır məğlubiyyət demək olardı. Ona görə də mübarizənin daha çox pərdə arxasında gedəcəyini və yalnız onun qaliblərinin önə çıxacağını düşünürəm.

- Sizcə, pandemiya ənənəvi qlobal güclərin - Çin, Rusiya və ABŞ-ın hegemon gücünü zəiflədə bilərmi?

- Əlbəttə, pandemiyanın dediyiniz 3 qlobal gücün hər birinə bu və ya digər tdərəcədə neqativ təsiri olacaq. Məncə ən çox zərər çəkən onsuz da ağır iqtisadi durumda olan Rusiya olacaq və bu da o deməkdir ki, yaxın 2-3 onillikdə rəqabət əsasən ABŞ-la Çin arasında gedəcək, Rusiya isə yəqin ki, bu rəqabətdən yararlanmağa və dirçəlməyə çalışacaq.

Təbii ki, regional güclər də meydana çıxacaq və onlar artıq görünməkdədir. Avropa Birliyi ilə ABŞ arasında münasibətlər Trampın bölücü siyasətindən əvvəlki məcrasına qayıtmazsa, bu birlik də ayrıca qlobal güc olmaq iddiasını ortaya qoyacaq və bunun üçün də yetərincə potensialı var.

Bundan əlavə Hindistan və Braziliya kimi ölkələrin də rolunun artacağı istisna deyil. Gördüyümüz kimi, post-pandemiya dövrü əvvəlkindən nəzərə çarpacaq dərəcədə fərqli olacaq.

- Yaxın gələcək üçün Ermənistan-Azərbaycan münaqişəsi haqda gözləntiniz nədir, bu “ağır daş”ı tərpətmək mümkün olacaqmı?

- Təəssüf ki, hələlik bu məsələdə irəliləyiş olacağını demək mümkün deyil. Çünki ortada nə münaqişə tərəflərinin siyasi iradəsi görünür, nə də münaqişənin həllində vasitəçilik edən ölkələrin istəyi. Amma biz istənilən halda münaqişənin həllinə çalışmalıyıq və bu yolda bütün mümkün variant və vasitələri nəzərdə saxlamalıyıq, çünki söhbət bizim torpaqların taleyindən gedir.

Zaman bu məsələdə Azərbaycanın əleyhinə işləyir.

Hazırda Qərb ölkələrindəki araşdırmaçılar arasında münaqişəni tərəflərin mübahisəsinin nəticəsi kimi təqdim eləmək tendensiyaları artmaqdadır. Yəni, işğalçı ilə işğala məruz qalanı eyni statusda təqdim eləməyə çalışırlar. Düzdür, hələlik bu, beyin mərkəzləri və digər institutlar səviyyəsində olan yanaşmadır, amma onun yaxın zamanlarda siyasi-diplomatik ritorikaya da daxil olacağı istisna deyil.

Oxunub: 967

Xəbəri paylaş Paylaş:

Xəbər xətti

17-11-2025

11:00 | Erməni diasporu və Moskva Paşinyana qarşı BİRLƏŞİR - Tomas de Vaal
10:55 | MÜHARİBƏ BAŞLAYIR - Bu ölkədə PREZİDENTİN QAÇMASI müzakirə edilir /"Politico"
10:45 | “Ukraynanın heç bir şansı yoxdur”- “Kiyevə maliyyə dəstəyi vermək dəlilikdir”
10:40 | Rus ordusunun son sutkadakı itkiləri açıqlanıb - SİYAHI
10:33 | Prezident İlham Əliyev Milli Dirçəliş Günü münasibətilə paylaşım edib
10:30 | "HƏMAS" ABŞ-nin Qəzza ilə bağlı qətnaməsinə qarşı çıxıb - "Əl-Cəzirə"
10:15 | TÜRKİYƏNİN ZƏRBƏSİ RUSİYANI SARSITDI - Putin dərhal Trampın "qapısını" döydü...
10:10 | Rusiya ordusu Ukraynanın Xarkov vilayətinə zərbələr endirib
09:20 | "Quru qoşunlarını Venesuelada yerləşdirməyə hazırıq"- Pentaqon rəsmisi
09:15 | ƏDV limiti artırılır, nağdsız ödənişlərə güzəşt verilir - VİDEO
09:10 | Sənədsiz evlər problemi yenə gündəmdə - Həlli niyə yubanır?

16-11-2025

18:25 | Azərbaycan Mərkəzi Asiya Məşvərət Görüşlərinin tamhüquqlu üzvü oldu
18:20 | İlham Əliyevin DAŞKƏNDDƏ ETDİYİ ÇIXIŞIN TAM MƏTNİ - FOTOLAR
18:15 | Azərbaycan Nəşriyyatı növbəti ildən necə maliyyələşəcək?
18:10 | Tramp 82 milyon dollar dəyərində istiqraz alıb
18:05 | İsrailin müdafiə naziri Kats: Fələstin dövləti yaradılmayacaq
18:01 | Orbandan sensasion iddia: “Ukrayna müharibəsi çox yaxın zamanda bitəcək”
17:45 | LƏNƏTLƏNMİŞ MEŞƏ: Niyə BERMUD ÜÇBUCAĞI adlanır?
17:40 | Türkiyədə baş verən aviaqəzalar - C-130 nə qədər can alıb?
17:30 | Azərbaycanın məşhur gölündə “əməliyyat” başladı - Tehranın planı
17:25 | Almaniya PUA-lardan müdafiə sisteminə 100 milyon avro qoyacaq
17:18 | "Ukrayna Fransa ilə tarixi saziş hazırlayıb" - Zelenski
09:40 | MÜASİR CÜTLÜKLƏR NİYƏ DAHA TEZ AYRILIR? - Alimlər 4 səbəbi müəyyən edib
09:35 | Fidan: "F-35"lərlə bağlı məsələ yaxın zamanda həll oluna bilər
09:33 | Gədəbəydə ata oğlunu qətlə yetirib - Araşdırma aparılır
09:30 | ABŞ-dan "Lukoyl"la bağlı yeni qərar: Sanksiyaları daha 3 həftə təxirə salıb
09:25 | Azərbaycan millisi bu gün Fransa ilə üz-üzə gələcək
01:00 | ABŞ RUS QAZINI Avropadan “ÇIXARMAĞA" ÇALIŞIR - Maliyyə Nazirliyi treyderi xəbərdar edib
00:57 | Bakıda çoxmərtəbəli yaşayış binasında yanğın baş verib - YENİLƏNİB /VİDEO
00:55 | Hərbi əsirlərin geri qaytarılması ilə bağlı danışıqlar başlayıb - Rüstəm Umerov
00:50 | Əhməd əş-Şaraa terrorçular siyahısından çıxarıldı
00:45 | Məktəblərdə bu ştatlar LƏĞV EDİLDİ - Deputat: “Elə nazir var bir neçə müşavir götürüb..."
00:40 | “DEYİR, TƏHSİL ONSUZ DA DİBƏ GEDİR, BİR EKSPERİMENT EDƏK...”- “Nazir müəllimlərin harada oturub gözləyəcəyini də bilmir”
00:33 | "Ukrayna gələn onilliyin əvvəlində Aİ-nin üzvü olacaq"- Polşa XİN rəhbəri
00:30 | Daşkənddə dövlət başçılarının şərəfinə atəşfəşanlıq olub - FOTOLAR
00:25 | Ət bazarında BÖHRAN DƏRİNLƏŞİR: Bahalaşma nə qədər davam edəcək? /Təhlil
00:20 | Gecə hücumu: Rusiya hipersəs raketləri ilə zərbə endirdi
00:17 | FDD: Azərbaycan İbrahim Sazişləri ilə əsas tərəfdaşa çevrilir
00:15 | Türkiyə millisindən Bolqarıstan üzərində inamlı qələbə
00:13 | Ukrayna müharibəsi gələcəyin döyüş laboratoriyasıdır - Metyu Uitaker
00:10 | XİN başçılarının müzakirə etdiyi məsələlər açıqlanıb - YENİLƏNİB
00:00 | Ermənilər Moskvada ayağa qalxdı: Kilsəyə hücumlara qarşı etiraz

15-11-2025

20:00 | İlham Əliyev Beynəlxalq Mükafatın təqdimat mərasimində - FOTO
19:55 | Hitlerin yəhudi olmadığı təsdiqləndi - Yeni FAKTLAR
19:50 | “AKKORD"un keçmiş sahibi İLQAR HACIYEV Baş Prokurorluğa ÇAĞIRILDI - Təqsirləndirilən şəxs qismində
18:00 | Azərbaycan-Fransa oyununa böyük maraq - Stadion tam dolu olacaq
17:50 | Prezident İlham Əliyev Daşkənddə İslam Sivilizasiyası Mərkəzi ilə tanış olub
17:10 | Həbsdə olan vəkillə bağlı qərar - “Gəncə şəhər Məhkəməsi əsassız qadağa qoydu"
17:00 | Dünyanın ən ÖLDÜRÜCÜ SİLAHI: Atom və nüvə bombalarından nə ilə fərqlənir?
16:00 | İlham Əliyev DAŞKƏNDDƏ Mirziyoyevlə təkbətək GÖRÜŞDÜ - FOTO /Yenilənib
13:35 | Hər doğulan uşağa 1200 dollar - Zelenski yeni qanun imzaladı
13:30 | "İndiyə qədər dilimə içki dəyməyib"- 79 yaşlı Tramp
13:20 | Manaf Cəlilzadə Baş Prokurorluğa çağırılıb - təqsirləndirilən şəxs qismində
13:15 | Leysan olacaq, şimşək çaxacaq, dolu düşəcək - Xəbərdarlıq
13:00 | Özünü təkzib edən HƏRDƏMXƏYAL NAZİR VƏ MÖVCUD ACINACAQLI DURUM...- Replika
12:45 | "Real Madrid" daha bir türkiyəli ulduzu - Yıldızı transfer etmək istəyir
12:35 | Rus ordusunun son sutkadakı itkiləri açıqlanıb - SİYAHI
12:30 | Ukraynada deputat mandatlarını 160 min dollara satan siyasətçi saxlanılıb
12:20 | Vatsap bu gündən bəzi telefonlarda işləməyəcək - SIYAHI
12:15 | SƏFİRLIYİMİZƏ “PATRİOT”LA HÜCUM OLUB? - Kreml təbliğatı yenə “iz azdırır”.../ŞƏRH
12:00 | Tramp İranın ABŞ ilə nüvə sazişinə hazır olduğunu bildirib
11:22 | DÇ-2026: IX turda daha 10 qarşılaşma keçiriləcək
11:15 | Azərbaycanda 9 ay ərzində 77,7 min yeni iş yeri açılıb - Hansı regionda, nə qədər?- CƏDVƏL
11:00 | Rusiyadan Bakıya maral buynuzu gətirmək istəyən şəxs tutuldu - cinayət işi açılıb
10:45 | HİTLERİN ALİMLƏRİ ŞOKA SALAN SİRLƏRİ: Diktator NƏYİ GİZLƏDİB?
10:30 | Gömrük postunda dəyəri 90 milyon dollardan çox olan heroin aşkarlanıb
00:55 | “Wargonzo”nun təxribatçı jurnalisti Ermənistana buraxılmadı
00:50 | Rusiyada ağır yol qəzasında ölənlərin sayı artıb
00:45 | BMT-nin Baş katibi Kiyevdə Azərbaycan səfirliyinə raket zərbəsini pisləyib
00:40 | YENƏ KİYEV, YENƏ AZƏRBAYCAN SƏFİRLİYİ...- Təsadüfdürmü? /FOTO
00:35 | Asiya İnkişaf Bankının yeni prezidenti İlham Əliyevin QƏBULUNDA
00:30 | Zəngəzur dəhlizi (TRİPP) hansı ərazilərdən keçəcək? - DETALLAR
00:25 | Dövlət agentliyi 1,3 milyon manata 15 mənzil alır
00:20 | Həbsdəki keçmiş icra başçısının səhhəti pisləşdi - Bakı Sağlamlıq Mərkəzinə yerləşdirilib...
00:15 | “ƏLİYEVLƏ RAZILIĞA GƏLDİK Kİ...”- Paşinyan o görüşün bəzi detallarını AÇIQLADI
00:10 | İmamoğlu meşədə niyə qazıntı aparırmış?- Peyk görüntüləri yayıldı /VİDEO
00:05 | Azərbaycanda bahalaşan və ucuzlaşan məhsullar - SİYAHI
00:03 | Paşinyan Ermənistanda 10 yeni məscid TİKƏCƏK - İDDİA
00:00 | Azərbaycan əhalisinin SAYI AÇIQLANDI - 49,8 faizi kişilər, 50,2 faizi qadınlar

14-11-2025

19:05 | Zelenski Azərbaycan Prezidentinə zəng edib - Səfirliyə növbəti raket zərbəsi...
19:00 | "AZƏRSİLAH" holdinqin ZAVODUNDA QƏZA - Ehtiyatda olan mayor həlak olub /FOTO /Yenilənib
18:45 | Azərbaycanda 10 ayda 2.6 tona yaxın qızıl istehsal edilib
18:40 | Putin TŞ-nin müşavirəsini keçirib - Lavrov müşavirəyə qatılmayıb
18:30 | Ərəstun Oruclu Baş Prokurorluğa çağırılıb - Təqsirləndirilən şəxs qismində
18:25 | "Səfirliyin raket zərbəsinə məruz qalması qəbuledilməzdir" - Prezident
18:20 | AZƏRBAYCAN RUSİYAYA NOTA VERDİ - Səfir nazirliyə çağırılıb
18:16 | Altay Göyüşov Baş Prokurorluğa çağırılıb
14:30 | Xankəndidə türk dövlətlərinin təhlükəsizlik orqanlarının iclası keçirilib - FOTOLAR
14:25 | Xərclərimizin yarısı ərzaq məhsullarına sərf olunub - STATİSTİKA
14:15 | Türkiyənin yeni prezidenti o olacaq - Sorğunun nəticəsi AÇIQLANDI
14:00 | KƏND TƏSƏRRÜFATINDA HƏDƏFLƏRƏ NAİL OLUNMAYACAQ - Hesablama Palatasından bədbin RƏY
13:55 | "Şərurlu İsfəndiyar" MƏHKƏMƏDƏ: "Möhtərəm hakim, mən sizdən narazıyam..."
13:46 | Cənubi Koreya və ABŞ birgə təhlükəsizlik memorandumu imzaladı
13:40 | Xankəndidə mənzillər tikilib satışa çıxarılacaq
13:15 | Şənbə günü bəzi rayonlara leysan yağacaq - Hava proqnozu
13:00 | ТАК НАЗЫВАЕМЫЙ "ГЕНОЦИД АРМЯН": ИСТОРИЯ, ЦИФРЫ И МИФЫ
12:20 | Azərbaycan -Türkiyə qardaşlığına qarşı təxribatlar - “Rusiya və İran agenturası 4 istiqamətdə iş aparır”
12:00 | Təyyarə qəzasında şəhid olan hərbçilərlə Ankarada vida mərasimi keçirilir
11:55 | Novorossiysk və Saratov vuruldu - “S-400” və “Kalibr” anbarları da hücuma məruz qalıb
11:50 | Dövlət sirrini yaymaqda təqsirləndirilən şəxsin məhkəməsi başlayıb

Davamı

Ərəstun Oruclu: "Bu, ciddi təhdiddir, ölkə üçün dağıdıcı ola bilər - Müsahibə

Xəbər xətti