Ərəstun Oruclu: » Press-fakt.az ictimai-siyasi onlayn qəzet

Ərəstun Oruclu: "Bu, ciddi təhdiddir, ölkə üçün dağıdıcı ola bilər - Müsahibə

Tarix: 5-06-2020, 11:21

“Rusiyada böhran özünü var gücü ilə yaxın 2-3 aydan sonra göstərməyə başlayacaq. Bunun əlamətlərindən biri də hələlik pərdə arxasında gedən hakimiyyətdaxili siyasi mübarizənin qismən açıq müstəviyə keçməsi olacaq. Artıq bu gün hakim elitada baş vermiş parçalanmanın ilkin əlamətləri görünməkdədir”.
Politoloq Ərəstun Oruclu belə düşünür. Onun teleqraf.com-a müsahibəsini təqdim edirik.

- Qaradərili Corc Floydun qətli ətrafında başlayan etirazlar ABŞ daxilində kənardan da hiss ediləcək bir gərginlik yaradıb. Sizcə, bu etirazlara səbəb olan əsas faktor bu qətl idimi?

- Minnesota ştatında afroamerikalı Corc Floydun polis tərəfindən qətlə yetirilməsi nəticəsində başlanan və artıq bir neçə gündür davam edən etirazlar, məncə, ABŞ cəmiyyətində uzun müddətdir yetişməkdə olan böhranın təzahürlərindəndir. Etirazlar Floydun qətlinə cavab olaraq başlasa da, bunun kütləviliyi və davamlılığı problemin köklərinin daha dərində olmasının əlamətidir. ABŞ cəmiyyəti son 20 ildə həm siyasi, həm də sosial-iqtisadi baxımdan xeyli dəyişib, siyasi isteblişment isə bu dəyişikliklərlə nəinki ayaqlaşa bilməyib, heç bunu istəmir də. Nəticədə siyasi isteblişmentlə xalq arasında bağlar xeyli zəifləyib və cəmiyyətdəki gərginliyin əsas səbəblərindən biri budur.

Pandemiyanın yaratdığı işsizlik, yoxsullaşma da prosesə öz töhfəsini verib. Corc Floydun qətli isə bir növ barıt çəlləyinə düşən qığılcım rolunu oynadı. Zaman-zaman irqi ayrı-seçkilik zəminində baş verən bu tip hadisələr ABŞ-da az qala adi hal olsa da, onların hər biri daim müəyyən ictimai reaksiya doğurur.

Amerika cəmiyyətində fəallar, xüsusilə də liberal kəsim istənilən zəmində ayrı-seçkiliyə həssas yanaşır və bu da anlaşılandır. Diskriminasiya, ksenofobiya olduqca rəngarəng ABŞ cəmiyyəti üçün ən ciddi təhdid, hansısa məqamda isə bəlkə də dağıdıcı faktor ola bilər.

Amma, eyni zamanda bu tip yanaşmalar təəssüf ki, hələ də aktualdır, çünki bir sıra hallarda fərd olaraq, insanların daxilindən gələn hisslərdən qaynaqlanır. Yəni, kimsə üzdə irqçi görünmək istəmir, çünki bu, alqışlanan mövqe, yanaşma deyil, ona görə də bu cür ayırıcı yanaşmaları insanlar öz daxilində saxlayır ki, bunlar da müəyyən anlarda özünü büruzə verir. Sadəcə dediyim kimi, bu dəfəki hadisə etiraz potensialının yüksək olduğu dönəmə təsadüf etdiyindən belə böyük miqyas aldı.

Etirazlar cəmiyyətin iradəsinin nəticəsidir və bu gün də heç bir mərkəzləşmiş idarəçilik, təşkilatçılıq əlamətləri olmadan spontan davam etməkdədir. Eyni zamanda, məncə, bu etirazlar həm də ABŞ cəmiyyətindəki illərdir yığılıb qalmış sosial-iqtisadi və digər problemlərin təzahürüdür.

- Amerikada polisin sərt olduğu deyilir. Bu belədirmi, niyə orada polisə vətəndaşlarla sərt davranmaq üçün geniş səlahiyyətlər verilib, yoxsa bu təkcə afroamerikalılara münasibətdə belədir?

- Bəli, ABŞ polisi bəzi situasiyalarda kifayət qədər sərt davranır və bunun da həm tarixi, həm də digər səbəbləri var. Əsas səbəblərdən biri də budur ki, ABŞ əhalinin silahlı olduğu ölkədir və belə ölkədə polis özü də daim stress və risk altındadır.

Görünür, bu da zorakılığa sövq edən səbəblərdən biridir. Digər tərəfdən, qanun qarşısında hamı bərabər olsa da, polis zorakılığı özünü daha çox qaradərili əhaliyə münasibətdə göstərir.

Həmin əhali qrupuna daxil olan insanlara qarşı polis zorakılığı halları təəssüf ki, həm sayca digər qruplardan daha çoxdur, həm də faiz nisbətində orta statistik göstəricilərdən yüksəkdir. Bunun isə çoxsaylı sosial, iqtisadi, hüquqi, tarixi və s. səbəbləri var.

Qaradərili əhali arasında yoxsulluq və işsizlik səviyyəsi yüksək olduğundan bu əhali qrupundan olanların hüquqi xidmətlər əldə etmək imkanları da məhduddur. ABŞ-da hüquqi xidmət bahalı olduğundan yoxsul əhali üçün hər zaman əlçatan olmur.

- Etirazlar Tramp hökumətinin sonunu gətirə bilərmi? Ümumən, ABŞ üçün qarşıdakı seçkilərdə iştirak edəcək hansı namizəd daha əlverişlidir – Bayden, yoxsa Tramp?

- Öncə onu qeyd edim ki, etirazların belə böyük miqyası almasında və indiki həddə çatmasında Prezident Trampın şəxsi “xidmətləri” var. O, prezidentlik uğrunda yarışa qatıldığı ilk gündən ayırıcı, irqçi, ksenofob və bu kimi qəbildən olan bəyanatlarla cəmiyyətdə latent şəkildə mövcud olan həmin tendensiyaların aktiv fazaya keçməsinə stimul verdi. Trampın populizmi bir çox hallarda ifrat sağçıları da kölgədə qoyur və bunları edən ABŞ kimi rəngarəng cəmiyyəti olan ölkənin prezidentidir.

ABŞ prezidenti etirazlar başlayan ilk gündən də öz üslubuna və baxışlarına sadiq qalaraq, hər gün bir neçə məsuliyyətsiz addımlar atdı ki, bu da hərarəti bir qədər də artırdı. Bu günlərdə Tramp bütün amerikalıların prezidenti olmadığını özü sübut elədi. Bu da onun yenidən seçilmək şansını xeyli azaltdı.

ABŞ universitetlərindən birinin keçirdiyi son rəy sorğusunda 52% respondent Baydenə, 41% isə Trampa üstünlük verib. Bu, hazırda mövcud olan vəziyyətdir və unutmayaq ki, bu, etirazların kulminasiya nöqtəsində olduğu gün keçirilmiş sorğuların nəticələridir. Əlbəttə ki, ümumi situasiya Donald Trampın xeyrinə deyil.

Pandemiya və onun doğurduğu iqtisadi böhran nəticəsində ölkədəki işsizlərin sayı 40 milyonu keçib və müxtəlif proqnozlarda vəziyyətin hələ xeyli müddət bu səviyyədə qalacağı göstərilir. Yəni, bugünkü vəziyyət qalacaqsa, Trampın seçkidə qalib gəlmək şansları minimum olacaq.

Qaldı ABŞ üçün kimin daha əlverişli olmasına, burda rəylər çox müxtəlifdir. Mən düşünürəm ki, istənilən demokrat prezident Donald Trampdan daha əlverişlidir.

- Bəs ABŞ-ın əzəli rəqibi Rusiyanı nə gözləyir? Demək olar ki, pandemiya Amerikada olduğu kimi Rusiya daxilində də gərginliyə səbəb olub.

- Rusiyadakı vəziyyətlə bağlı sizinlə artıq danışmışıq və əvvəl dediklərimə bunu əlavə edə bilərəm ki, Rusiyada böhran özünü var gücü ilə yaxın 2-3 aydan sonra göstərməyə başlayacaq. Bunun əlamətlərindən biri də hələlik pərdə arxasında gedən hakimiyyətdaxili siyasi mübarizənin qismən açıq müstəviyə keçməsi olacaq.

Artıq bu gün hakim elitada baş vermiş parçalanmanın ilkin əlamətləri görünməkdədir, amma düşünürəm ki, problem var gücü ilə böhran pik nöqtəyə çatanda üzə çıxacaq. Bu gün hakimiyyətə can atmaq və hətta onu əldə etmək sabahkı böhrana görə məsuliyyəti üzərinə götürmək deməkdir, ona görə də hələlik heç bir tərəf tələskənlik etmək istəmir.

Rusiyadakı daxili gərginliyin çaxnaşma həddinə çatacağını düşünmürəm, çünki bu halda Rusiya SSRİ-nin aqibətini təkrarlaya bilər. Bu isə bütün tərəflər üçün ağır məğlubiyyət demək olardı. Ona görə də mübarizənin daha çox pərdə arxasında gedəcəyini və yalnız onun qaliblərinin önə çıxacağını düşünürəm.

- Sizcə, pandemiya ənənəvi qlobal güclərin - Çin, Rusiya və ABŞ-ın hegemon gücünü zəiflədə bilərmi?

- Əlbəttə, pandemiyanın dediyiniz 3 qlobal gücün hər birinə bu və ya digər tdərəcədə neqativ təsiri olacaq. Məncə ən çox zərər çəkən onsuz da ağır iqtisadi durumda olan Rusiya olacaq və bu da o deməkdir ki, yaxın 2-3 onillikdə rəqabət əsasən ABŞ-la Çin arasında gedəcək, Rusiya isə yəqin ki, bu rəqabətdən yararlanmağa və dirçəlməyə çalışacaq.

Təbii ki, regional güclər də meydana çıxacaq və onlar artıq görünməkdədir. Avropa Birliyi ilə ABŞ arasında münasibətlər Trampın bölücü siyasətindən əvvəlki məcrasına qayıtmazsa, bu birlik də ayrıca qlobal güc olmaq iddiasını ortaya qoyacaq və bunun üçün də yetərincə potensialı var.

Bundan əlavə Hindistan və Braziliya kimi ölkələrin də rolunun artacağı istisna deyil. Gördüyümüz kimi, post-pandemiya dövrü əvvəlkindən nəzərə çarpacaq dərəcədə fərqli olacaq.

- Yaxın gələcək üçün Ermənistan-Azərbaycan münaqişəsi haqda gözləntiniz nədir, bu “ağır daş”ı tərpətmək mümkün olacaqmı?

- Təəssüf ki, hələlik bu məsələdə irəliləyiş olacağını demək mümkün deyil. Çünki ortada nə münaqişə tərəflərinin siyasi iradəsi görünür, nə də münaqişənin həllində vasitəçilik edən ölkələrin istəyi. Amma biz istənilən halda münaqişənin həllinə çalışmalıyıq və bu yolda bütün mümkün variant və vasitələri nəzərdə saxlamalıyıq, çünki söhbət bizim torpaqların taleyindən gedir.

Zaman bu məsələdə Azərbaycanın əleyhinə işləyir.

Hazırda Qərb ölkələrindəki araşdırmaçılar arasında münaqişəni tərəflərin mübahisəsinin nəticəsi kimi təqdim eləmək tendensiyaları artmaqdadır. Yəni, işğalçı ilə işğala məruz qalanı eyni statusda təqdim eləməyə çalışırlar. Düzdür, hələlik bu, beyin mərkəzləri və digər institutlar səviyyəsində olan yanaşmadır, amma onun yaxın zamanlarda siyasi-diplomatik ritorikaya da daxil olacağı istisna deyil.

Oxunub: 953

Xəbəri paylaş Paylaş:

Xəbər xətti

16-09-2025

16:15 | GƏLƏN İL SAHİBKARLARI NƏ GÖZLƏYİR?- Vergi, gömrük və cərimə proqnozları artırıldı /RƏQƏMLƏR
16:00 | Azərbaycan Rusiyadakı müsabiqədən imtina etdi
15:55 | Prezidentlər Şuşada geniş tərkibdə görüşdülər - Sənədlərin mübadiləsi oldu /FOTO
15:45 | Sentyabrda qar sürprizi - Sulu qar yağacaq
13:55 | Azadlıqda olan həmin vəzifəlilərin həbsi tələb edildi - VİDEO
13:30 | RUSİYADA ANTİ-MÜSƏLMAN DALĞASI PİK HƏDDƏ - “Xaç yürüşləri” nədən xəbər verir? /VİDEO
13:25 | Agentlik sədri SAXTA DİPLOMLARLA bağlı məsələyə münasibət bildirib
13:20 | Azərbaycanda bu istiqamətlər üzrə büdcə xərcləri kəskin azaldılır
13:15 | "Qarabağ" çətin sınaq qarşısınıda - "Benfika"nı məğlub etmək mümkündürmü?
13:00 | "Əhalinin dərman və tibbi ləvazimatlara xərcləri rekord səviyyədə artıb"- Deputat AÇILQLADI
12:30 | Nazirdən QALMAQAL YARADACAQ YENİ AÇIQLAMALAR - O məktəblər ya bağlanacaq..."
12:10 | Ermənilər Xankəndidə terror planlaşdıran Karen haqda yazdı - DETALLAR
12:00 | Azərbaycandan dörd ölkəyə idxal məhdudiyyəti: Mallar geri qaytarıldı
11:55 | İsrail Qəzzaya qurudan hücuma keçdi: Tanklar şəhərə girdi
11:45 | Akademiya bu mediatorlara yüksək məbləğdə pul verəcək - ADLAR
11:35 | GƏLƏN İL BÜDCƏMİZ HARALARA XƏRCLƏNƏCƏK? - Maliyyə Nazirliyi AÇIQLADI
11:30 | Səhiyyə Nazirliyinin sabiq vəzifəli şəxslərinə cəza istənilib - MƏHKƏMƏ
11:25 | Azərbaycan müdafiə və təhlükəsizlik xərclərini 4 %-ə yaxın artırır
11:20 | “Onun kimi satqınlar və vətən xainləri...”- Kadırov Puqaçovanı Dudayevə görə təhqir etdi
11:15 | Rus ordusunun son sutkadakı itkiləri açıqlanıb - SİYAHI
11:00 | VƏKİLLİKLƏ BAĞLI NƏLƏR DƏYİŞİR? - KİMLƏR VƏKİL OLA BİLƏCƏK? /Bütün DETALLAR
01:00 | Müharibədən sonra RUSİYANI GÖZLƏYƏN FƏLAKƏT - MİNLƏRLƏ ƏLİ SİLAHLI QATİL GERİ QAYIDACAQ...
00:45 | Prezident o evlə bağlı tapşırıq verdi - VİDEO
00:40 | Bakının bəzi əraziləri yenidən qurulacaq - SƏRƏNCAM
00:35 | 20 MİN DOLLARLIQ ANALIQ: Təklifi QƏBUL ETSƏNİZ...
00:30 | Polşa səmasında daha bir PUA vurulub
00:27 | Fransanın Polşaya göndərdiyi “Rafale” qırıcıları nüvə başlığı daşıya bilir
00:25 | NATO Rusiya ilə faktiki müharibədədir - Kreml
00:20 | "İsrail regional təhlükəsizliyə birbaşa təhdiddir"- BMT-yə üzvlüyünün dondurulması tələb edildi
00:15 | “Ədalət Qəzzanın külündən qalxacaq”- Pezeşkian
00:13 | "QƏZZADA ÖLDÜRÜLƏN fələstinlilərin sayı 680 MİN NƏFƏRDİR” - BMT DƏHŞƏTLİ rəqəm AÇIQLADI
00:10 | Daha bir slavyan ölkəsində Maydan hazırlanır
00:05 | Hava limanından Əhmədliyə London taksisinin qiyməti şok etdi
00:03 | Prezident Şuşada Selçuk Bayraktaroğlunu qəbul etdi - FOTOLAR
00:00 | Rəqqada gizli tunellər aşkarlandı - Türkiyəyə doğru qazılır

15-09-2025

20:00 | RUSİYA BELARUSDAN KİYEVƏ HÜCUM EDƏ BİLƏR - 30 minlik qoşun hara göndəriləcək?
19:50 | Yeni İşçi Qrup YARADILDI - Samir Şərifov rəhbərlik edəcək /ADLAR
19:45 | Bakıda və rayonlarda leysan yağacaq - XƏBƏRDARLIQ
17:45 | Nepalın Müvəqqəti Baş Naziri seçildi və... 6 ay sonra gedəcəyini elan etdi
17:00 | YAPON MÖCÜZƏSİ və ya Uzunömürlülüyün sirləri
16:30 | "ChatGPT"yə bu məlumatları verməyin - TAM SİYAHI
16:20 | ICESCO-nun Baş direktoru "Dostluq" ordeni ilə təltif edilib
16:15 | Masallı və Salyandan İtaliya və Fransaya qurbağa əti ixrac olunur - 150 qramı 10-40 avroya satılır
16:00 | Ermənilər Kərkicahanda dinc SAKİNLƏRİ NECƏ ÖLDÜRÜB?- Məhkəmədə sənədlər AÇIQLANDI
15:45 | "Rusiya, əslində, Ukraynadakı müharibəni uduzur"- Kit Kelloq
15:35 | "Vərəmin müalicəyə tabe olmayan formaları ortaya çıxıb"- Səhiyyə komitəsinin sədri
15:30 | İcra başçısının "Sea Breeze"də dava edən qohumu həbs olundu
15:15 | İcra başçısının sabiq müavini dələduzluqda ittiham olunur
15:00 | UKRAYNA RUSİYANIN “ÜRƏYİNƏ” ZƏRBƏLƏR ENDİRİR - Neft-qaz infrastrukturunun yarısı yararsızdır
14:50 | Kim Çen In yeni təlimatlarını açıqladı - "Hamburger" deyənlər edam ediləcək
14:45 | Tramp ilk dəfə Rusiyanı təcavüzkar adlandırıb
14:40 | Ötən il məhkumlar bir sıra tibbi xidmətlərdən istifadə edə bilməyib
14:30 | Azərbaycan ordusunu heç vaxt üstələyə bilmərik - Paşinyan
14:00 | PEZEŞKİANIN VALİDEYNLƏRİ: 7 BACI-QARDAŞIN 5-İNCİSİ: “Atam da türkdür, anam da!” - FOTOLAR
13:55 | Tramp növbəti dəfə Venesuelanı hədələdi: Mübarizəmiz davam edəcək!
13:45 | Paşinyanın açdığı məktəbdə “Azərbaycan bayrağı” qalmaqalı - Stulların rəngi ilə "hörmətsizlik"
13:40 | Kəlbəcər şəhərinə növbəti köç karvanı yola salınıb - FOTO
13:35 | Hava proqnozu açıqlandı: Sabah leysan yağacaq
13:15 | MEDVEDEV BU DƏFƏ NATO-nu HƏDƏLƏDİ: “NATO ölkələri Ukraynada bizim PUA-ları vursa...”
13:10 | Pezeşkian müsəlman ölkələrini İsraillə əlaqələri kəsməyə çağırıb
13:05 | “Ermənistanın silah bazarları məhdudiyyətsizdir”- Paşinyan irəvanın silahlandığını etiraf etdi
13:00 | Məhəmməd Mirzəli qiyabi olaraq 6 il 6 ay azadlıqdan məhrum edilib
12:55 | "Togg"-un yeni modeli "T10F" satışa çıxdı - Qiyməti açıqlandı
12:45 | AZƏRBAYCANDA ƏN YÜKSƏK MAAŞI KİMLƏR ALIR?- Bu sahədə çalışanlar 3-4 min manat qazanır
12:30 | 7 KÖRPƏNİN ÖLDÜYÜ xəstəxananın sabiq direktoru iki dəfə ölkəni tərk edib - MƏHKƏMƏ
12:25 | XİN Bakının azad edilməs ilə bağlı bəyanat yaydı
12:15 | Prezident Xocalı rayonunun Badara kəndində - FOTOLAR
12:10 | Paşinyan KTMT-ni “topa tutdu”: Azərbaycana qardaş ölkə kimi yanaşıb
12:00 | “VƏTƏNİM MƏNƏ XƏYANƏT ETDİ”- Puqaçovanın müsahibəsi Rusiyanı qarışdırdı /VİDEO
11:50 | MOSSADdan İranla bağlı sensasion MESAJ: “Yerini dəqiq bilirik!..”
11:44 | Xankəndidə terrora cəhd edən hay keçən il "mən azərbaycanlıyam" demişdi - VİDEO
10:40 | Tramp Vaşinqtonda fövqəladə vəziyyət elan etməklə hədələyib
10:30 | Bu gün Azərbaycanda BİLİK GÜNÜ qeyd olunur
00:30 | Türkiyə əsilli Sinan Selen Almaniyanın ƏKS-KƏŞFİYYATINA RƏHBƏRLİK EDƏCƏK - "Bild"
00:21 | “Türkiyə müxalifəti burulğanda çabalayır”- Ərdoğan
00:20 | Bakının erməni-bolşevik işğalından azad olunmasından 107 il ötür
00:15 | Britaniya Azərbaycanla strateji tərəfdaş olduğunu elan etdi
00:13 | Keçmiş prezident Atambayevin ailəsi zorla evindən çıxarıldı
00:11 | "Kirkin qətlində şübhəli bilinən şəxs TƏKADAMLIQ KAMERADA SAXLANILIR"- Fox News
00:10 | Rusiya Polşaya niyə hücum etdi? - Keçmiş prezident açıqladı
00:07 | İran BMT-də Fələstin dövlətinə niyə səs vermədi? - Detallar
00:05 | Yağış yenə Sabunçuda yenə çətin vəziyyət yaratdı...- VİDEO
00:00 | “Biz Üçüncü dünya müharibəsinin astanasındayıq”- Berns

14-09-2025

21:50 | Separatçılığın kitabı bağlandı, Azərbaycan suverenliyini tam bərpa etdi - İlham Əliyev
21:31 | İslama görə neçə gün YAS SAXLAMAQ lazımdır?- ...Quranda belə bir hökm yoxdur
19:30 | XANKƏNDİDƏ ERMƏNİ ƏSİLLİ SAKİN TERRORA CƏHD ETDİ - Polisə atəş açıb, yaralanan var
19:25 | Rusiyalı səfir Zəngəzurdan danışdı: “Çoxlu sual işarəsi var”
19:20 | İsrailin taleyi həll olunur: 60-dan çox lider toplandı
19:15 | İham Əliyev Xankəndidə açılışda iştirak etdi - FOTOLAR
19:00 | Türkiyə XİN Yunanıstana etiraz edib - "Belə təşəbbüslərdən çəkinməyə çağırırıq"
16:10 | İSLAM ÖLKƏLƏRİNİN YENİ GÜC MƏRKƏZİ QURULUR - İtirən tərəf ABŞ və İsrail, qazanan tərəf Türkiyədir
16:05 | Rusiya ordusu Donetsk vilayətini atəşə tutdu - ÖLƏNLƏR VAR - FOTO
16:00 | ABŞ-yə məxsus beş "F-35" qırıcısı Puerto-Rikoya enib - "Reuters"
15:55 | "Bilir ərinin ikinci ailəsi var, deyir ki, nə olsun?"- Çingiz Abdullayev
15:45 | Prezident Qaraxanbəyli kəndinin təməlini qoydu - FOTOLAR
15:00 | TƏBRİZİN "Traktor"unun ÇL oyunları Azərbaycanda CANLI YAYIMLANACAQ - VİDEO
14:55 | Türkiyənin Baş Qərargah rəisi Azərbaycana gəlir
14:45 | İlham Əliyev Hadrut qəsəbəsində MƏSCİDİN AÇILIŞINDA - FOTO
14:40 | Noyabrın 1-dən Ermənistanın sərhəd möhüründə Ağrıdağın təsviri olmayacaq
14:30 | Sentyabrın 15-i Bakıda hava yağmursuz olacaq, bölgələrdə yağış yağacaq

Davamı

Ərəstun Oruclu: "Bu, ciddi təhdiddir, ölkə üçün dağıdıcı ola bilər - Müsahibə

Xəbər xətti