Azərbaycan xalqına qarşı törədilmiş və uzun illər boyu öz siyasi- hüquqi qiymətini almamış 31mart soyqırımı tariximizin faciəli səhifələrindən biridir. 1917-ci il oktyabr çevrilişindən sonra azərbaycanlılara qarşı soyqırım planını reallaşdırmağabaşlayan ermənilər “əks-inqilabçılarla mübarizə” şüarı altında 1918-ci ilin 30 mart - 3 aprel tarixlərində Bakı şəhərində, habelə Bakı quberniyası ərazisində, Şamaxı, Quba və digər şəhər vəqəzalarda on minlərlə dinc sakini məhz etnik və dini mənsubiyyətinə görə qətlə yetirib, yaşayış məntəqələrini dağıdıb, mədəniyyət abidələrini, məscid və qəbiristanlıqları yerlə-yeksan ediblər.

Qarabağ, Zəngəzur, Naxçıvan, Salyan, İrəvan və digər bölgələrdə də kütləvi qətllər, talanlar həyata keçirib, dic əhaliyə divan tutaraq öz insanlığa sığmayan çirkin , varvar əməllərini həyata keçiriblər.1918-ci ilin mart-aprel aylarında ermənilər ümumilikdə 50min azərbaycanlını, 30 mindən çox soydaşımızı xüsusi amansızlıqla qətlə yetirib, 10 minlərlə insanı doğma yurdlarından qovub, evlərini yandırıb, mill-mədəni abidlərimizi məhv ediblər. Ermənilər tərəfindən Şamaxı qəzasının 58 kəndi, Quba qəzasının 122 kəndi, İrəvan quberniyasının 24 kəndi, Qars vilayətinin 92 kəndi yerlə- yeksan edilib. İrəvan quberniyasının azərbaycanlı əhalisinin sayı 1916- cı ildə 375 min nəfər olduğu halda , 1922-ci ildə 70 min nəfərə endirilmişdir.  İnsanlığa qarşı, ümumiyyətlə cinayətkar Stepan Şaumyan bolşevizm bayrağı altında qırğınlar törətsə də, baş vermiş qanlı faciələrdən vəcdə gələrək sonda daşnak simasını gizlədə bilməyib yazırdı: “Şəhərlərimizin milli tərkibi bizi narahat edirdi. Biz mübarizənin arzuolunmaz xarakter alacağından qorxurduq. Biz hətta erməni polkunun yardımına belə, əl atmalı olduq. Biz onların(yəni erməni şovinistləri nəzərdə tutulur) köməyindən imtina etməyi mümkün hesab etmədik. Qələbə isə o qədər böyükdür ki, bu gerçəkliyə az kədər gətirir”. Stepan Şaumyanın başçılıq etdiyi erməni-daşnak qüvvələrinin soyqırımı törətməkdə əsas məqsədlərindən ən əsas məqamlarından biri , daha doğrusu qərəzi isə adı gedən ərazilərdə müsəlman əhalinin var-dövlətini qarət etməkdən ibarət idi. Mart soyqırımı zamanı Bakı əhalisindən həmin zaman üçün dəyərləndirilən 400 milyon manatlıq daş-qaş və əmlak götürülmüş, Bakı Xalq Komissarları Soveti yıxılandan sonra Bakıdan gəmi ilə qaçarkən həbs olunan S.Şaumyana məxsus yüklərin içindən 80 milyon manata yaxın qızıl pul tapılmışdı. Azərbaycanlılara qarşı yeridilən soyqırımı siyasətinin uzun tarixi olsa da, bu barədə əsl həqiqət Ümummilli liderimiz Heydər Əliyevin qətiyyəti sayəsində ictimaiyyətə çatdırılmışdır. Soyqırımı yalnız Ulu Öndər Heydər Əliyevin 1998-ci il 26 mart tarixli Fərmanından sonra öz hüquqi-siyasi qiymətini almışdır. Həmin andan etibarən başlayaraq 31 Mart - Azərbaycanlıların Soyqırımı Günü kimi dövlət səviyyəsində qeyd olunur. Həmin zaman azərbaycanlılara, müsəlmanlara qarşı aparılan qanlı faciə dünya ictimaiyyətinin diqqətinə olduğu kimi çatdırılır. Prezident İlham Əliyev 2018-ci il yanvarın 18-də Azərbaycan Respublikası Konstitusiyasının 109-cu maddəsinin 32-ci bəndini rəhbər tutaraq, erməni-bolşevik silahlı dəstələrinin 100 il əvvəl azərbaycanlılara qarşı törətdikləri bəşəri cinayətlər barədə həqiqətlərin ölkə və dünya ictimaiyyətinə daha dolğun çatdırılması məqsədilə sərəncam imzalamışdır. Azərbaycan Respublikasının Prezidenti İlham Əliyevin rəhbərliyi ilə həyata keçirilən hücum diplomatiyası nəticəsində Ermənistanın dövlət səviyyəsində yeritdiyi terrorçuluq , hərbi təcavüz və silahlı separatçılıq siyasətiqəti şəkildə ifşa olunur, Azərbaycanın bu yolda aparılan dövlət siyasəti 44 günlük müharibə zamanı, əvvəl və indidə, hətta sabahda haqq səsi olduğundan daha ucadan eşidilir və davamlıdır . Erməni şovinistlərinin Azərbaycana , azərbaycanlılara qarşı yürütdükləri iyrənc siyasətinin hər zaman , hər an qarşısı alınaraq insanlığa qarşı yürüdülən bir vəhşilik kimi qiymətləndirilir.

Osman Əhmədzadə

Azərbaycan Dövlət Pedaqoji Universitetinin müəllimi