Dövlət Statistika Komitəsinin məlumatına görə, bu, 2024-ci ilin eyni dövrü ilə müqayisədə 4,3 % azdır. İyulun 1-nə ölkədə 153,2 ton kərə yağı ehtiyatı yaranıb. Bu da, illik müqayisədə 3,1 dəfə çoxdur. Xatırladaq ki, 6 ayda Azərbaycanda 2 milyard 628,5 milyon manatlıq qida məhsulları istehsal edilib ki, bu da, illik müqayisədə 12 % çoxdur.

Əgər ehtitat 3 dəfə artıbsa, qiymət niyə hər gün bahalaşır?

Mövzu ilə bağlı danışan iqtisadçı Akif Nəsirli bildirib ki, bu məlumat ziddiyyətlidir. Onun sözlərinə görə, bir tərəfdən qeyd olunur ki, kərə yağı istehsalı 4,3 faiz azalıb, digər tərəfdən isə ehtiyatların 3 dəfə artdığı bildirilir:

"Azərbaycanda kərə yağı istehsalı həm arta, həm də azala bilər, lakin bu, qiymətlərin ucuzlaşmasına səbəb olmayacaq. Çünki ölkədə kərə yağı istehsalı minimum səviyyədədir və iqtisadi baxımdan səmərəli hesab edilmir. Məlumdur ki, 25 litr 3,6 faiz yağlı təzə süddən cəmi 1 kiloqram kərə yağı əldə olunur.

Hazırda Bakıda 1 litr təzə inək südünün qiyməti 1 manat 50 qəpik, rayonlarda isə təxminən 1 manatdır. Hələ onun yağlılığını demirəm. Beləliklə, 25 litr süd 25 manata başa gəlir. Üstəlik, əmək sərf edib yağ hazırlama üçün 2-3 manat da əlavə etsək, 1 kiloqram təmiz kərə yağı təxminən 30 manata başa gəlir".

Akif Nəsirli qeyd edib ki, ölkədə istehsal olunan kərə yağı əslində xaricdən gətirilən məhsulun emalı nəticəsində yaranır:

"Azərbaycanda istehsal etmək sərfəli deyil, idxal daha səmərəli sayılır. Məsələn, İrandan gətirilən kərə yağının 1 kiloqramının gömrük qiyməti 8 manat 27 qəpikdir və 2024-cü ildə Azərbaycana ən çox kərə yağı idxal olunan ölkə İran olub. Bəs ölkədə istehsal olunan kərə yağı necə yaranır?

Xaricdən, əsasən İrandan və digər ölkələrdən 50-100 kq-lıq qablaşdırmada kərə yağı gətirilir, sonra bu məhsul emal olunur, tərkibinə 20, 30, hətta 40 faiz palma yağı qatılır və qablaşdırılır. Bu da olur Azərbaycanda istehsal olunan kətə yağı. Əslində isə Azərbaycanda sənaye üsulu ilə təmiz kərə yağı istehsal olunmur".

İqtisadçı vurğulayıb ki, kərə yağının qiyməti idxaldan və idxalçıların bazarda yaratdığı inhisarçılıqdan asılıdır:

"Kərə yağının qiyməti əsasən idxaldan və idxalçıların inhisarçılığından adılıdır. İdxalçılar isə bazarda inhisar yaradır, kənar oyunçuların daxil olmasına imkan vermirlər.

Məsələn, İrandan idxal edilən kərə yağı gömrükdən 8 manat 27 qəpiyə keçir, lakin Azərbaycan bazarının piştaxtasında qiyməti 18-20 manat arasında dəyişir. Yəni gömrük qiymətindən təxminən 2 dəfə baha satılır.

Yeni Zelandiya yağı da təxminən 9 manata idxal olunur, amma bazarda 25 manatdan ucuz tapmaq olmur. Endirim olanda isə daha çox palma yağı qatılan məhsullar 20 manata satılır. Üstəlik, bəzi hallarda bu emal olunmuş kərə yağı Rusiya bazarına da ixrac edilir".

O bildirib ki, ucuz xammalın əlavə olunması hesabına kərə yağının maya dəyəri aşağı salınır:

"Kərə yağı 20 manatdır, palma yağının kq-ı 2 manata başa gəlir. Onunla kərə yağının qitmətini ucuzlaşdırırlar. Yəni Azərbaycanda daxili istehsalın və ya idxal ehtiyatlarının artması qiymətlərin ucuzlaşmasına gətirmir. Statistika Komitəsi də bu manipulyasiyanın bir hissəsinə çevrilir.

Kim deyirsə ki, Azərbaycanda sənaye üsulu ilə təmiz kərə yağı istehsal olunur, mən buna inanmıram. Kimə şəxsi təsərrüfatında, ailəsi üçün təmiz yağı hazırlaya bilər. Amma hər hansı bir emal sexi açıb sənaye miqyasında təmiz kərə yağı istehsal edib və satışından qazanc əldə etmək real deyil".