“BakuBus” MMC ötən il 160 ədəd elektrikli avtobus və onlara aid şarj cihazlarını 86,962 milyon manata satın alıb. Hər bir avtobusun dəyəri təxminən 543,500 manat təşkil edib. Lakin apardığımız araşdırma nəticəsində məlum olub ki, bir avtobus üçün ödənilən məbləğ bazar qiymətlərindən 20–30% yüksəkdir.

Bazarda BYD K9UD model avtobusların qiyməti 300–450 min manat arasında dəyişir. “BakuBus” MMC-nin ödədiyi məbləğ isə hər bir avtobus üçün 543,500 manatdır. Bu da göstərir ki, ödəniş bazar qiymətindən xeyli yüksəkdir. Qiymət fərqi idxal xərcləri, gömrük rüsumları, vergi, lokal spesifikasiyalar və müqavilə şərtləri ilə əsaslandırılsa da, müqavilənin və qiymətlərin ictimaiyyətə açıqlanmaması ciddi tənqidlərə səbəb olub.

Avtobusların texniki göstəriciləri belədir:

Model: BYD K9UD:

-Uzunluq: 12,2 metr; Batareya gücü: 422 kWh; Maksimum məsafə: 450 km; Elektrik mühərriki: 2 × 150 kW; İstismar müddəti: 15 il.

Əlavə olaraq, 100 ədəd şarj cihazı da alınıb.

Şirkət tərəfindən verilən açıqlamada qeyd olunub ki, bu avtobuslar sıfır emissiya texnologiyası ilə təchiz olunub və Bakı şəhərinin ekoloji vəziyyətinin yaxşılaşdırılması məqsədi daşıyır.

Lakin “BakuBus” MMC-nin Çin istehsalına üstünlük verməsinin səbəbləri izah edilmir. Halbuki bu sahədə bir sıra ölkələrin istehsalçı şirkətləri daha keyfiyyətli və uyğun qiymətli avtobuslar təklif edir.

Bazar təhlillərinə əsasən:

-Çin istehsalı olan “ZhongTong” avtobusları nisbətən ucuzdur və batareya texnologiyası sahəsində lider sayılır. Ehtiyat hissələri də münasib qiymətə başa gəlir. Lakin logistika xərcləri və müqavilə şərtləri qiymətin artmasına səbəb ola bilər;

-Türkiyə istehsalı olan “Temsa”, “Karsan” və “Otokar” avtobusları həm ucuz, həm də logistik baxımdan sərfəlidir. Bu markalar lokal servis və ehtiyat hissələri təmin etsə də, bəzi modellər hələ də beynəlxalq sertifikatlaşdırma və test mərhələsindədir;

-Cənubi Koreya istehsalı olan “Hyundai” və “KİA” avtobusları yüksək keyfiyyət və enerji səmərəliliyi ilə seçilir, lakin qiymət baxımından Çin və Türkiyə istehsalı ilə müqayisədə daha bahadır;

-Avropa istehsalı olan “Mercedes-Benz”, MAN, “Solaris” və “Volvo”** markalı avtobuslar uzunömürlü və yüksək təhlükəsizlik standartlarına malikdir. Lakin qiymətləri daha yüksəkdir və idxal xərcləri əlavə olunur.

Nəticə olaraq, qiymət və keyfiyyət balansı baxımından Türkiyə və Avropa istehsalı avtobuslar həm daha sərfəli, həm də coğrafi baxımdan praktik alternativ ola bilərdi. Yəni 543,500 manata “BakuBus” MMC daha keyfiyyətli texnika əldə edə bilərdi.

MMC-nin elektrikli avtobus alışları ekoloji məqsədlər daşısa da, iqtisadi səmərəlilik və şəffaflıq baxımından ciddi suallar doğurur. Ödənilən qiymət bazar ortalamasından xeyli yüksəkdir. Şirkət isə nədənsə digər ölkələrin istehsalçılarını və modellərini nəzərdən keçirməyib. Müqavilə şərtləri və qiymətlərin ictimaiyyətə açıqlanmaması da haqlı tənqidlərə səbəb olur.

Bu alış Bakı şəhərinin nəqliyyat sisteminin elektrikləşdirilməsi yolunda başlanğıc sayılsa da, daha ucuz və keyfiyyətli alternativlərin qiymətləndirilməsi vacib idi.

Rasim Əliyev