Tramp söz oynadır, pul qazanır, Putin isə masaya milyonlarla əsgərinin canını, ölkəsinin iqtisadi potensialını və təbii sərvətlərini qoyur

Donald Trampın daban-dabana zidd olan ziq-zaqlı gedişləri davam edir. Trampın qurduğu bu diplomatik xaosun içində çətinliklə sezilən önəmli istiqamətlər var. Rusiya–Ukrayna müharibəsindəki bu cür ziddiyyətli addımları qısaca yada salaq.

Birinci addım. Tramp Ukraynaya bütün yardımın dayandırıldığını elan edib, Zelenskini Ağ Evdən qovub, Alyaskada Putinlə görüşüb, enerji sahəsində xeyli razılaşma imzalayıb.

İkinci addım. ABŞ Prezidenti Zelenskini Ağ Evdə hörmətlə qarşılayıb, “Ukrayna bütün torpaqlarını azad edəcək”, – deyib, Putini “kağız pələng” adlandırıb, Kiyevə “Tomoqavk” raketləri göndərməyə söz verib.

Üçüncü addım. Tramp “Biz Ukraynaya yardım etmirik, NATO-ya və Avropaya silah satırıq” – deyib və bunun Amerika üçün sadəcə pul qazanmaq yolu olduğunu açıqlayıb.

Dördüncü addım. Prezident Tramp Vladimir Putinlə telefonla danışıb, Vaşinqtona “Tomoqavk” almaq üçün gələn Zelenskini yenə “gözümçıxdıya” salıb, “Donbası Putinə ver, yoxsa bütün Ukraynanı yerlə yeksan edəcək” – deyib və onu əliboş yola salıb.

Trampın könlünü almaq üçün Zelenski müharibə başlandığı gündən bəri ilk dəfə kostyum geyinib, amma kostyum da işə yaramayıb.

Daha neçə “qeyri-ciddi” addım olacaq, Allah bilir. Amma ustalıqla oynanılan bu qeyri-ciddilik rolunun arxasında kifayət qədər ciddi nəticələr yatır. Tramp Zelenskini sözdə “döyür”, amma Ukraynaya gedən silah axını heç dayanmır. Böyük ehtimalla, enində-sonunda “Tomoqavk”lar da veriləcək.

Ukraynaya silah axır, amma bu, pulsuz yardım və ya Baydenin söz verdiyi ödəməsiz “Lend-liz” proqramı deyil. Tramp böyük miqdarda silah satır, Amerikanın silah sənayesini gücləndirir, ölkəsinə pul qazandırır. Digər tərəfdən, ABŞ Prezidenti Zelenskini tez-tez Oval ofisdən qovmaqla Putini yaxınında tutur, Rusiya tərəfinin gizli qapılar arxasında verdiyi iqtisadi güzəştləri dəyərləndirir.

Qərb mətbuatında yer alan məlumatlara görə, bu gün masa üzərində “Yamal” və “Saxalin” enerji daşıyıcıları, üstəlik Çukotka yarımadası ilə Alyaskanı birləşdirən iqtisadi tunel tikintisi layihəsi var. Xatırladaq ki, Alyaskadakı Tramp–Putin görüşündən sonra bir sıra Amerika kompaniyaları, o cümlədən “ExxonMobil” neft şirkəti Rusiyadakı fəaliyyətlərini bərpa edib.

Yuxarıda deyilənlərdən belə nəticə çıxara bilərik ki, Tramp hoqqabazlıq edir və Putini barmağına dolayır. 

Belə halda sual yaranır: Bunu biz görə biliriksə, yüzillərin imperiyasını yönəltmiş Rusiya dövlət ağlı bu bəsit oyunu hesablaya bilmirmi? Heç şübhəsiz, hesablayır və bu ikibaşlı oyundan Rusiya tərəfi də öz qazanclarını götürür.

Birinci qazanc: Vladimir Putin Qərb blokunun lider dövləti olan ABŞ-nin prezidenti ilə təmas yaradıb və bununla da Qərbin Rusiya və şəxsən Putinə qarşı qurmağa çalışdığı beynəlxalq izolyasiyanı yırtıb.

İkinci qazanc: Putin ABŞ şirkətlərini, xüsusilə də enerji nəhənglərini yenidən Rusiya sahəsinə çəkməklə Qərbin total sanksiyalarını əhəmiyyətli dərəcədə yumşaldır. Üstəlik, “ExxonMobil” kimi dünya nəhəngi Rusiya bazarına qayıdırsa, bu, yenidən texnologiya və sərmayə axını deməkdir.

Üçüncü qazanc: Trampla “siçan-pişik” oynayan Putin bu oyunlarla ABŞ-dən Ukraynaya silah axınını maksimum azaltmağa çalışır və xeyli ölçüdə buna nail olur. Putinin Trampla sonuncu telefon danışığı Ukraynaya “Tomoqavk”ların verilməsini qeyri-müəyyən müddətə təxirə salıb.

Tramp və Putin – hər ikisi oyunçudur və oyun açıq gedir. Lakin Trampın mövqeyi Putinin mövqeyindən qat-qat daha güclüdür. Tramp söz oynadır, pul qazanır, Putin isə masaya milyonlarla əsgərinin canını, ölkəsinin iqtisadi potensialını və təbii sərvətlərini qoyur.

Bütün bu oyunlarda tarixin bir ironiyası da var: vaxtilə Qarabağda qurduğu tələyə Rusiyanın özü indi Donbasda düşüb. Rusiya “Qarabağ kartı”nı oynadaraq Cənubi Qafqazı öz caynağında saxlayırdı. Bu gün Rusiyanın hegemon rolunu ABŞ, Ermənistanın “qarmaqdakı ölkə” rolunu isə Rusiya oynayır.

Birləşmiş Ştatlar Ukraynaya verdiyi silahı artırmaq və ya azaltmaq yolu ilə həm Rusiyanı, həm Ukraynanı, həm də Avropa Birliyini öz qarmağında saxlayır. Ağ Ev həm silah satıb pul qazanır, həm asta-asta Rusiya sərvətlərinə çökür, həm də Avrasiya qitəsindəki hegemoniyasını möhkəmləndirir. Və bütün bunlar Trampın “qeyri-ciddi hoqqaları” hesabına əldə edilir./azpolitika