“Welcome to Azerbaijan!”sözləri yazılmış böyük şit qoyulub. Lakin biz onun fotosunu çəkmək üçün maşını saxlayan kimi, Rusiya sərhədçiləri peyda olur, kim olduğumuzu, nəyə görə burada dayandığımızı soruşur: “Ümumiyyətlə, burada foto çəkmək qadağandır. Əgər siz yolla getsəniz, artıq Azərbaycan ərazisinə keçəcəksiniz. Lakin bir halda ki, Moskvadan gəlmisiniz, sizi qoruyarıq”,- əsgər zarafatla deyir.

Bu sətirlər BBC rus xidmətinin reportyorlarının Ermənistanın Sünik (Zəngəzur) vilayətindən, Azərbaycanla sərhəddən hazırladıqları reportajdan götürülüb. Hansı ki, bu sərhədlər də Azərbaycan ərazilərinin bir hissəsi kimi, 28 ildir işğal altındaydı və 44 günlük Qarabağ müharibəsində Ermənistanın təslim olmasının nəticəsi olaraq Azərbaycan özünün beynəlxalq səviyyədə tanınmış sərhədlərini bərpa etdi. Nəticədə, sovet dövründə çəkilmiş Gorus-Qafan yolunun bir hissəsi Azərbaycanın nəzarətinə keçdi.


 
BBC müxbirləri qeyd edirlər ki, Gorus-Qafan yolu bir neçə döngədən sonra Azərbaycana qaytarılmış ərazilərdən keçir, müharibədən sonra Azərbaycan hərbçiləri orada bir neçə belə şit qoyublar. Azərbaycanlılar bu yolla gedib-gəlməsələr də məğlub olmuş düşmən üçün bu şitlər baş verənlərə dair simvolik xatırlatmadır.

Azərbaycanlılarla ermənilər arasında yeni toqquşmalardan qaçmaq üçün isə Rusiya öz sərhədçilərini bu yol üzərində yerləşdirib.

Rusiyalı sərhədçilər danışırlar ki, yerli sakinlər sərhədlərin necə dəyişdiyi, hara getməyin mümkün olduğu, hara mümkün olmadığı haqda erməni hökumətindən deyil, onlardan məlumat alırlar.

“Azərbaycanlılar dəqiq bilirlər ki, onlar nəyə nail olmaq istəyirlər və hər mübahisəli sahəyə görə axıradək mübahisə aparırlar, erməni tərəfinin isə belə istəyi görünmür”,- rusiyalı sərhədçilərdən biri deyir.

“Qabaqda daha bir Azərbaycan zastavasını görəcəksiniz, amma Qafana qədər rahat gedə bilərsiniz”,- o əlavə edir.

40 min nəfərin yaşadığı Qafan Sünik vilayətinin mərkəzidir. Şərqdən Azərbaycanla, qərbdən Azərbaycanın eksklavı Naxçıvanla, cənubdan İranla sərhəddir. Yolda İran nömrəli “furalar” tez-tez gözə dəyir. Yol boyu dişlərində açar tutmuş ayı fiqurları da qoyulub. Çünki əfsanəyə görə, Zəngəzur bütün Ermənistanın açarıdır. BBC müxbirləri bildirirlər ki, Qarabağda müharibə gedəndə yerli sakinlər Azərbaycanın Zəngəzuru da alacağı haqda danışırdılar.


 
“Sünikə ən azından indi heç kim hücum etməyə hazırlaşmır, amma Vladimir Putin, Nikol Paşinyan və İlham Əliyev arasında imzalanmış üçtərəfli razılaşmaya görə bu yerlərdən hər halda Azərbaycanla Naxçıvanı birləşdirən dəmir yolu keçməlidir. Prezident İlham Əliyev artıq Horadizdən Zəngilana və oradan erməni sərhədinə qədər dəmir yolunun çəkilməsi haqda tapşırıq verib. Lakin Qafanda bizim qarşılaşdığımız məmurlar yeni yolun onların vilayətində haradan keçəcəyini bilmədiklərini deyirlər”,- reportajda deyilir.

Bildirilir ki, Azərbaycan sərhədçiləri hələlik Gorus-Qafan yolunda hərəkəti bağlamırlar. Təkcə QAİ əməkdaşları xəbərdarlıq edir:

“Bir neçə döngədən sonra çadırlar görəcəksiniz, azərbaycanlılar orada dayanıb, maşını saxlamaq olmaz”.

Jurnalistlər bir hissəsi Azərbaycanın nəzarətinə keçən Şurnux kəndində də olublar. Məlum olduğu kimi, bu kəndin 11 evi Qubadlı rayonunun inzibati ərazisinə daxil olduğu üçün Azərbaycana qaytarılan ərazidə qalıb. Hazırda Şurnuxda 80-ə yaxın erməni yaşayır. Orada 35 ev var.

Kənd başçısı Akop Arşakyan deyir ki, dekabrın sonlarında kəndə nümayəndə heyəti gəldi- üç Azərbaycan generalı, bir Rusiya generalı və Ermənistan ordusunun polkovnik- leytenantı. Sakinlərə xəbərdarlıq edildi ki, 11 ev Azərbaycanın nəzarətinə keçir və onları azad etmək lazımdır.

“Generallardan biri əlini belinə qoyub mənə dedi: “İndi bura Azərbaycan torpağıdır!” Bizim tərəfdən isə ancaq podpolkovnik idi, o da başını aşağı salıb susdu. Bilirsinizmi, necə təhqiramiz vəziyyət idi?”,- Akop deyir.

Azərbaycanın nəzarətinə keçən evlərdən birində yaşamış 57 yaşlı Larisa isə bildirir ki, çoxları kompensasiya almaq üçün yalandan əşyalarını çıxara bilmədiklərini deyirlər. Əslində isə, həmin evlərdə yaşayanlar bütün əmlaklarını çıxarıblar.



“Biz hər şeyi götürdük, ancaq lobya payalarından başqa. Mən onları da götürmək istəyirdim, amma sonra baxıram: azərbaycanlılar artıq payaları tonqal qalamaq üçün aparır”,- o deyir.

Köçürülən digər sakin Edik Ayrapetyan isə danışır ki, Rusiya sərhədçiləri həmin evdə yaşayanlardan birinin ayaqqabısını götürmək üçün ora qayıtmasına kömək edib.

“Bizdə bir qoca ayaqqabısını orada unutmuşdu, ayağında nə varsa onunla çıxmışdı. Burada elə qar başladı ki…O ayaqqabısını yadına saldı, qayıtmaq istədi, rusların köməyinə müraciət elədi, onlar isə azərbaycanlılarla əlaqə saxladı. Azərbaycanlılar da ona imkan yaratdılar ki, qayıdıb keçmiş evindən ayaqqabısını götürsün”,- Edik danışır.