Noyabrın 1-də Milli Məclisdə dövlət rusumlarının qaldırılmasına dair təkliflərə baxılıb. "Dövlət rüsumu haqqında" qanuna təklif olunan dəyişikliklərə əsasən, ölkədə bir çox xidmət sahələrində rüsumlar qaldırılıb. Eləcə də, qazın və elektrik enerjisinin yeni tarifləri noyabrın 1-dən qüvvəyə minib.

Cəmiyyətdə artıq belə bir fikir formalaşıb ki, rüsumların qaldırılması ölkədə total bahalaşmaya səbəb olacaq. Bəzi ekspertlərin fikrincə, hökumət dövlət adından verilən xidmətlərin tariflərini və rüsumlarını maya dəyərinə uyğunlaşdırmalıdır, yəni maya dəyərindən çox da ciddi fərqlənməməlidir. Bütün bu dəyişikliklərin birdən-birə həyata keçirilməsi isə insanların sosial iqtisadi durumuna təsirsiz ötüşməyəcək.

Qeyd edək ki, "Dövlət rüsumu haqqında" qanunla bağlı təkliflərə görə, ölkədə bir çox xidməti rüsumlar dəyişdirilir.

Məsələn, dərman preparatlarının dövlət qeydiyyatı, gigiyenik sertifikatın verilməsinə görə dövlət rüsumlarının qaldırılması nəzərdə tutulur.

Dərmanların dövlət qeydiyyatı 100 manatdan 150 manata artırılır, gigiyenik sertifikatın verilməsi üçün rüsum 15 manatdan 25 manata qaldırılacaq.

Heyvanların, heyvan mənşəli məhsulların və xammalın baytarlıq normalarına cavab verməsini təsdiq edən ekspertiza aktının verilməsinə görə dövlət rüsumlarının alınması nəzərdə tutulur.

Ətin, heyvan, quş cəmdəklərinin və digər məhsulların üzərinə nişanın qoyulmasına görə isə dövlət rüsumlarının alınacağı gözlənir.

Avtomobillərin texniki baxış rüsumları da artırılır. Eləcə də minik avtomobillərinin yaxın qohumlara bağışlanması halları ilə əlaqədar rüsum 10 manatdan 20 manata çatdırılır.

Sürücülük vəsiqəsinin verilməsi üçün imtahanların qəbuluna görə, sürücülük vəsiqəsinin verilməsi və ya sürücülük vəsiqəsinin dəyişdirilməsinə görə rüsumlara da dəyişiklik təklif edilir.

Bundan başqa, xarici pasportlarının verilməsi və ya dəyişdirilməsi, eləcə də qeydiyyat şəhadətnaməsinin verilməsinə görə rüsumların artırılması təklif olunur.

Bundan əlavə, növbəsini gözləyən 200-dən çox xidmət sahəsində rüsumların artırılacağı nəzərdə tutulub.

İqtisadçı ekspert Elçin Süleymanov EDNews-a açıqlamasında bildirib ki, dövlət rüsumlarının artırılmasını hökumət nümayəndələri artıq bəzi rüsumların 10-15 il əvvəl müəyyənləşdiyi və illərlə inflyasiya və maya dəyərindən xeyli aşağı olduğu ilə əsaslandırırlar:
"Bu xidmətlər insanların hər zaman dəfələrlə istifadə etdiyi xidmətlər deyil. Bunlar müəyyən müddətdə - nikaha daxil olma və ya boşanma, evlə əlaqədar sənədin alınması, sürücülük vəsiqəsinin alınmasıdır ki, dolayısı ilə il və ya həyat ərzində bir neçə dəfə ödənilən rüsum inflyasiya və bahalaşmaya səbəb ola bilməz.
100 minlik bir evin satışında, qeydiyyat sənədinin alınmasında ödənilən vəsaitin müəyyən qədər - 30% və ya 50% artması ümumi dəyər içərisində cüzi artım hesab olunur.
Buradakı rüsumlar kommunal kimi həmişə, periodik qarşımıza çıxan ödənişlər deyil. Amma yenə də, ümumi olaraq maya dəyəri hesablanmalıdır və müəyyən qədər əsaslandırmadan sonra bunu etmək daha faydalı olardı.
Lakin düşünmürəm ki, rüsumların artırılması inflyasiyaya səbəb verəcək qədər təsir göstərsin. Eyni zamanda, bu fəaliyyətlər müəyyən maya dəyəri və xərc də tələb edir. Bunları da diqqətə almaq lazımdır”.

REAL hərəkatının icraçı katibi, iqtisadçı ekspert Natiq Cəfərli isə qeyd edib ki, dövlət göstərdiyi xidmətlərdən pul qazanmağı düşünməməlidir:
“Dövlət kommersiya müəssisəsi deyil ki, pul qazanmağı düşünsün. Ona görə də maya dəyərinin hesablanması şəffaf olmalıdır və dövlət ən azından rüsumları maya dəyərinə uyğun olaraq hesablamağı öyrənməli və vətəndaşlara belə təqdim etməlidir”.

Onun sözlərinə görə, dövlət rüsumlarının artırılması birbaşa insanlara təsir göstərir və həmin xərclər mal və xidmətin üzərinə gəlir: “Ona görə də dövlət rüsumlarının dəyişdirilməsi vətəndaşlara təsir göstərmir fikri tamamilə yanlışdır.

“Avtomobillərin qeydiyyat şəhadətnaməsinin verilməsi” rüsumu 25 manatdan 30 manata qaldırılır. Bir çoxunuz o prosesi görmüsünüz.
Hazır şablon blanklara lazım olan məlumatlar yazılır, sonra onu polietilen üzlüyün içinə yerləşdirilib tosterə oxşar bir aparata qoyub sıxırlar, bütün proses maksimum 1-2 dəqiqə zaman alır, bunun maya dəyəri də, maksimum 2 manatdan çox deyil. Eyni şey xarici pasport üçün də keçərlidir".   

Natiq Cəfərli bildirib ki, rəsmi şəxslərin açıqlamasına görə, uzun zamandır rüsumların dəyişdirilməməsi və ölkədə inflyasiyanın baş verməsi fonunda nəzərdə tutulan dəyişiklik edilib:
"Son zamanlar qiymət artımının yüksək olduğunu nəzərə alaraq, bu göstəricinin rüsumlarda da öz əksini tapması üçün məlum qərar qəbul olunub. Lakin bu yanaşma məntiqli deyil.
Çünki ölkədə insanların gəlirlərinin indeksləşməsi hələ baş verməyib. Ən azından maaş və təqaüd artımından sonra bu cür qərarı qəbul etməsək də, başa düşə bilərdik.

Bu ilin əvvəlindən 1 faizdən nisbətən yüksək nominal artım müşahidə olunub, amma real gəlirlərin kəskin azalması var. İnflyasiya yüksək olduğuna görə, nominal artım kölgədə qalıb.
Əslində nəzərdə tutulan 100 milyonluq artımla büdcə dolmayacaq. Çünki büdcənin əsas donoru Neft Fondudur. Gələn ilin büdcəsinin yarısı yenə Neft Fondundan götürüləcək”.

Gülnar Səlimova