1991-ci il dekabrın 8-də Sovet İttifaqının üç respublikasının rəhbərləri Boris Yeltsin, Leonid Kravçuk və Stanislav Şuşkeviç Belarusun Brest şəhəri yaxınlığındakı “Belovejskaya Puşşa” qoruğunda toplaşarkən nəhəng ölkənin taleyi tükdən asılı vəziyyətdə idi.

“The Independent” nəşri yazır ki, bir qələm toxunuşu ilə onlar SSRİ-yə elə ölümcül zərbə vurdular və o qədər güclü partlayış dalğası yaratdılar ki, bu, hətta 30 ildən sonra da ciddi rezonans doğurur.
 
Onlar “Belovejskaya Puşşa” qoruğunun “Viskuli” hökumət iqamətgahında “Müstəqil Dövlətlər Birliyinin yaradılması haqqında” bəyanat imzaladılar. 
Həmin sənədlə SSRİ-nin təşkilinə dair 1922-ci il 30 dekabr tarixli İttifaq müqaviləsinə xitam verildi. Bununla da Sovet İttifaqı yaranmasının 69-cu ildönümünə 3 həftə qalmış süqut etdi. Daha doğrusu, SSRİ-nin bir beynəlxalq hüquq subyekti kimi mövcudluğuna son qoyuldu.



Nəşrin qeyd etdiyi kimi, imzalanmış müqavilədə deyilirdi ki, “SSRİ beynəlxalq hüququn subyekti və geosiyasi reallıq kimi mövcudluğunu dayandırır”.
Həmin vaxt Belarusun rəhbəri olmuş Stanislav Şuşkeviç bu müqavilənin bağlanmasından fəxrlə danışırdı. O, Rusiya lideri Boris Yeltsin və Ukrayna rəhbəri Leonid Kravçukla birgə imzaladığı sənədi “diplomatik şah əsər” adlandırırdı.
 
Mixail Qorbaçov öz xatirələrində 1991-ci ildə bağlanmış və onun bir neçə ay əvvəl sovet respublikaları arasında yeni ittifaq müqaviləsi imzalamaqla SSRİ-ni dağılmaqdan xilas etmək cəhdlərini uğursuzluğa düçar edən sazişdən kədərlə yazır: 
“Onların “Belovejskaya Puşşa”da bu qədər tələsik və gizli şəkildə etdikləri yaralı, lakin hələ də sağ adamı parçalayaraq öldürmək məqsədini güdən sui-qəsdə bərabər idi. Hakimiyyət ehtirası və şəxsi maraqlar bütün hüquqi arqumentləri və şübhələri üstələyirdi”.
 
Nəşr qeyd edir ki, ancaq Şuşkeviç üçün bu, faciə deyildi. “Biz millətlər həbsxanasını bağlamaq qərarına gəldik. Təəssüf edəcəyimiz heç nə yoxdu", - deyə o, bildirmişdi. Şuşkeviçin sözlərinə görə, o və digər liderlər Qorbaçovun digər 12 respublikanı bir yerdə saxlamaq cəhdlərində heç bir məna görmürdülər.
Baltikyanı Latviya, Litva və Estoniya respublikaları artıq ayrılmışdılar və Sovet İttifaqı Kommunist Partiyasının qatı tərəfdarları tərəfindən Qorbaçova qarşı həyata keçirilən uğursuz avqust çevrilişi onun nüfuzunu sarsıtdı və digər respublikaları müstəqillik uğrunda mübarizəyə sövq etdi. 
"İttifaq müqaviləsinin bütün versiyaları köhnə nizamın bərpasına və ya Qorbaçovun rəhbər olaraq qalacağı yeni struktur təklifinə hesablanmışdı", - deyə Şuşkeviç bildirmişdi.
 
Qorbaçov düşməni Yeltsini Sovet İttifaqının dağılmasının təşəbbüskarı olmaqda, Kremlin ağası olmağa çalışmaqda günahlandırdı, lakin “Belovejskaya Puşşa”dakı görüşün bəzi iştirakçıları Ukrayna lideri Kravçukun həlledici rol oynadığını vurğulayırdılar. Belovejskaya müqavilələrinin bağlanmasından bir həftə əvvəl Kravçuk səsvermə yoluyla Ukrayna prezidenti seçildi, seçicilərin böyük əksəriyyəti Moskvadan azad olmağın lehinə səs verdilər.
Ovçu iqamətgahında aparılan danışıqlarda Kravçuk Sovet İttifaqının bütün modernləşdirilmiş versiyalarını rədd edərək sərt mövqe tutmuşdu.
 
"Böyük imperiya, nüvə fövqəldövləti müstəqil ölkələrə parçalandı, onlar istədikləri qədər sıx əməkdaşlıq etmək imkanı əldə etdilər və eyni zamanda bir damla qan belə tökülmədi", - deyə Şuşkeviç bildirmişdi.
 
Bununla belə, nəşr qeyd edir ki, bir vaxtlar Moskvanın ciddi nəzarəti altında olan keçmiş sovet respublikaları ərazisində çoxsaylı toqquşmalar zamanı qan daha sonra töküləcəkdi və ən ölümcül münaqişələrdən biri 2014-cü ildə Ukraynanın şərqində başladı.../moderator