Rusiyada artıq 68 mindən çox insan koronavirusa yoluxub və epidemiyanın azalmağa doğru getməsi hələlik müşahidə olunmur.
Rusiya Səhiyyə Nazirliyinin baş pulmonoloqu Sergey Avdeev “lenta.ru”ya müsahibəsi zamanı mövcud vəziyyəti qiymətləndirib.
Baş pulmonoloq müsahibə zamanı koronavirusun niyə bu qədər təhlükəli olması, eksperimental müalicənin effektivliyi və hər şey qurtardıqdan sonra sağalanların aqibətinin necə olacağına dair sualları cavablandırıb.

– Sizin üçün yeni növ koronavirus infeksiyasının davranışında gözlənilməz bir şey varmı?

– Bu, bizim üçün tamamilə yeni bir xəstəlikdir. Bu viral infeksiyanın alveollar epitelə qədər böyük bir tropizmi var (müəyyən bir toxuma və hüceyrə üzərində hərəkət etmə qabiliyyəti), yəni virusun hədəfi ağciyər toxumasıdır. Sadəcə əvvəllər belə virus görməmişdik və bilmirdik. Hazırda klinikalarımıza COVID-19-la bağlı yerləşdirilən hər kəsdə, demək olar ki, sətəlcəm var – 95 faiz! Bu çox qeyri-adi bir haldır.



Sətəlcəm özü tamamilə fərqli ssenarilərə görə davam edir. Bəzi hallarda heç bir simptom olmadan. Qızdırma, öskürək, nəfəs darlığı olmur. Yəni insan sadəcə xəstə olduğunu hiss etmir.
Digər bir ssenari, COVID-19 olan sətəlcəm tez-tez sürətlə irəliləyir və xəstələrdə kəskin tənəffüs çatışmazlığı olur. Bunun üçün mexaniki havalandırma da daxil olmaqla, mürəkkəb tənəffüs dəstəyi metodlarının istifadəsi tələb olunur.

 – Sətəlcəm sipmtomlar olmadan baş verə bilərmi – öskürək və qızdırma olmasın?

– Bəli, bu COVID-19-un xüsusiyyətlərindən biridir. Ən təsirli metod, sətəlcəmi kompüter tomoqrafiyasında görməkdir. KT metodunun həssaslığı 97 faizə çatır, buna görə iltihab prosesinin diaqnozunda ön plana çıxır.
Reanimasiya işçiləri qeyd edirlər ki, nəbz oksimetrində kəskin oksigen çatışmazlığını göstərən “məhv edilmiş” ağciyərləri olan COVID-19 xəstələri sona qədər aktiv olurlar və boğulmanı hiss etmirlər. Niyə belə aldadıcı vəziyyət yaranır?
Bu xəstələrin o qədər də aktiv olduğunu deməzdim. Ancaq hər hansı bir şəxs həqiqətən simptomları hiss etməyə bilər. Bu gün bəzi tədqiqatçılar bildirir ki, kəskin tənəffüs çətinliyi sindromu olan Covid-19 xəstələri ilə adi tənəffüs çətinliyi sindromu olan xəstələr arasında çox fərq olur. Fərq ağciyər zədələnməsinin bəzi patofizioloji xüsusiyyətlərində olur.


 
– Bəzi həmkarlarınız xəstələrin sətəlcəm olmadığından şübhələnir, hemoqlobinin pozulması nəticəsində digər xüsusi ağciyər xəstəliyinin olmasını iddia edirlər. Bu barədə nə deyə bilərsiniz?

– Bu nəzəriyyə, həqiqətən, tez-tez müzakirə olunur. Ancaq onun mənşəyi bilirsiniz, haradır? Bu Çinin kompüter simulyasiyasına əsaslanan elmi işdir. Orada alfa və beta zəncirləri olan hemoqlobin modelini hazırlayıblar.
Müəyyən ediblər ki, beta zəncirinin konfiqurasiyası SARS-CoV-2 virusuna uyğun (mütənasib) görünür. Buna görə qərara gəliblər ki, virusun hemoqlobin beta zəncirinə tropizmi var. Bu səbədən hemoqlobin təsirlənir. Ancaq bu elmi işi internetdə tapmayacaqsınız, çünki sübut olunmadığına görə silinib.
Covid-19 sətəlcəminin ümumiyyətlə sətəlcəm olmadığını söyləmək üçün heç bir səbəb yoxdur. Təəssüf ki, bu gün prosesin morfoloji təsdiqi var. Nə üçün təəssüf, çünki ölən xəstələrin üzərində bu sübut olunub.



 – Bildiyimiz qədər hələ də koronavirus üçün müalicə yoxdur. Təklif olunan metodlardan hansı bu gün ən təsirli hesab olunur?

– Doğrudur, bu gün bütün müalicə eksperimentaldır. İstifadə etdiyimiz dərmanlar arasında bu infeksiyaya birbaşa təsir edən biri yoxdur. Malyariya, HİV infeksiyasının müalicəsi zamanı istifadə olunan dərmanlarla işləyirik. Ancaq ümid edirik ki, yaxın gələcəkdə dərmanlar xüsusi olaraq COVID-19 üçün qeydiyyata alınacaq. Bu ümidlər təsadüfi deyil, çünki Remdesivir və Favipiravir dərmanlarının klinik araşdırmaları hazırda tamamlanmaq üzrədir.

 – Bərpa olunanların plazma müalicəsi nə qədər perspektivlidir və bütün xəstəxanalarda bu tətbiq olunmalıdırmı?

– Metodu ancaq çinli həmkarlarımız istifadə etməyə başlayıb. Bunun qeyd-şərtsiz effektivliyi barədə danışmaq hələ tezdir, çünki onun tətbiq tarixi olduqca qısadır. Ancaq indi bu texnikadan istifadə edərək müsbət təcrübələr var. Xüsusilə Sklifosovski İnstitutunda (N.V. Sklifosovski adına Təcili Tibbi Tədqiqat İnstitutu). Ümid edirik ki, bu, həqiqətən, perspektivlidir, çünki zərərsizləşdirən antikorlar xəstəyə plazma ilə təqdim olunur. İnfeksiya ilə mübarizə aparmağa kömək edirlər.



– COVID-19 xəstələrinin sağalandan dərhal sonra yenidən infeksiyaya yoluxması mümkündürmü?

– Rusiyada və xaricdə belə xəstələr yoxdur. Çox güman ki, qeyri-mümkündür. Ən azı bu mövsümdə olmayacaq. Toxunulmazlığın nə qədər davam edə biləcəyini, çox qısa bir müşahidə müddətində söyləmək hələ tezdir. 2002-2003-cü illərdə dünyada SARS virusunun yayılması var idi. Bu da bir koronavirusdur, sadəcə yeni qohumdan fərqlidir. Bununla belə, bu virusların 80 faizi bənzərdir.
SARS-dan sonra xəstələrdə humoral toxunulmazlığın, antikorların – immunoqlobulin formalaşması inkişaf edirdi. Bu immunoqlobulin SARS-a yoluxan insanların təxminən 90 faizində aşkar edilmişdi. Bərpa olunduqdan sonra 2 il ərzində onun səviyyəsi yüksək oldu. SARS və SARS-CoV-2 koronavirusları çox oxşar olduğundan eyni ssenarini indi də gözləmək olar.