"Dörd ölkəni parçalamağa çalışırlar"- "İrandakı rejim ABŞ-ın maraqlarına mane olur" /Müsahibə
Politoloq Sədrəddin Soltan belə düşünür. Globall.az olaraq mövzunun aktuallığını nəzərə alıb onun teleqraf.com-a müsahibəsini təqdim edirik:
İranda demokratik idarəetmə forması ortaya çıxarsa, bu bölgənin inkişafına təkan verə bilər. Amma bu çox çətindir. Bu çətinliyin də başında İrandakı rejim və onu müdafiə edən Silahlı Qüvvələr (SEPAH) dayanır. Buna görə də ABŞ bu qüvvələri, yəni SEPAH-ı terror təşkilatı elan etdi ki, perspektivdə bu qüvvələrə və İran rejiminə tətbiq edəcəyi sanksiyalar daha effektli təsir göstərə bilsin. Başqa sözlə, İranın ələ keçirilməsi, yəni ehtimal olunan demokratik dəyişiklik mövcud rejimin hakimiyyətdən getməsindən asılıdır. İrandakı rejim hakimiyyətdən getməsə, ABŞ-ın bu ölkədəki maraqları təmin olunmayacaq. Deməli, Kissincer və onun kimi düşünən insanlar İranı ələ keçirə bilməyəcəklər.
Başqa sözlə, Kissincerin “İranın işğalı” ilə bağlı tezisində iki amil var. Ya İran İraq, Liviya, Misir və Suriya kimi ABŞ hərbi qüvvələri vasitəsilə ələ keçiriləcək, ya da dağıdıcı proseslərə yer verməyən sivil qaydalarla aparılacaq siyasi dəyişiklikərlə...
Yəni Türkiyə, İran, Suriya və İraq ərazilərindən yeni bir dövlət qurulmasına cəhdlər olunur. Bu dövlət də, şübhəsiz ki, Qərbin bölgədəki maraqlarını müdafiə edən bir “baryer dövlət” olacaq. Məsələn, orada İsrail, Ermənistan və ya Tacikistan kimi bir dövlət qurmaq istəyirlər. Tacikistan və Ermənistan Rusiyanın, İsrail Amerikanın mənafeyini müdafiə edir. Bura qədər tarixdə heç vaxt Tacikistan adlı bir dövlət olmayıb. Söhbət ondan gedir ki, bu bölgədə həmin dörd dövlətin əraziləri hesabına buna bənzər bir dövlət yaratmaq istəyirlər.
Səudiyyə Ərəbistanında islahatlar aparılır. Bunlar bölgdə baş verən inqilabların təsirindən ortaya çıxmış islahatlardır. Yəni bölgədə yeni dövlətlərin yaranması adlarını sadaladığımız bu dövlətlərin hesabına baş verə bilər.
Azərbaycanda yaşayan əhalinin 87 faizi isə türk etnosundan ibarətdir. Yəni Azərbaycanda türklər üstünlük təşkil edir. Ölkədə yaşayan digər etnosların isə milli-mədəni haqlarının təmin olunması ilə bağlı Azərbaycan Konstitusiyasında xüsusi maddə var və bu yöndə də olan dövlət proqramları həyata keçirilir. Onların ölkədə məktəbləri, dərnəkləri, mətbu orqanları fəaliyyət göstərir. İndi hər kəs öz marağından çıxış edən kitab da yaza bilər, məqalə də dərc etdirə bilər. Bəzən istər Amerikada, istər Rusiyada, istərsə də digər ölkələrdə Azərbaycana qarşı bu kimi qərəzli yazılar yayımlanır. Əlbəttə, bunlara Azərbaycan tərəfindən müxtəlif səviyyələrdə münasibət bildirilir, müqavimət göstərilir. Perspektivdə Azərbaycanın kiçilməsi yox, böyüməsi haqda fikirlər var.
Azərbaycan geosiyasi məsələlərdə daha çox Rusiya müstəvisindədir. Yəni İraq, Suriya, İran müstəvisində deyil. Rusiyada hansı dəyişiklik baş versə, bu, Azərbaycana daha çox təsir göstərə bilər. Məsələn, Rusiya zəifləsə, Dağlıq Qarabağ münaqişəsinin həllində irəliyə addım atmaq mümkün ola bilər. Rusiya zəifləsə, bu, Ermənistana Moskvadan verilən dəstəyə də öz təsirini göstərər, bu isə Qarabağın daha tez işğaldan azad edilməsi demək olar. Yəni Azərbaycan məsələsini Yaxın Şərqdə - Səudiyyə Ərəbistanında, İranda, İraqda və ya Suriyada baş verənlərlə təhlil etmək o qədər də məntiqli deyil.
Düzdür, İranda baş verənlər Azərbaycana təsir edə bilər. Məsələn, İranda inqilab baş versə, Güney Azərbaycan türkləri hansısa formada öz milli haqlarınını təmin etsələr, bu, Azərbaycana təsir edə bilər. Belə bir hal Azərbaycanın geosiyasi vəziyyətini gücləndirəcək. Yəni bu proseslərin Azərbaycanın daxili vəziyyətinə təsir göstərməsi mümkün deyil. Azərbaycan məsələsinə daha çox postsovet məkanında gedən proseslər və ya dəyişikliklər müstəvisindən baxmaq lazımdır. Bu daha məntiqlidir.
Oxunub: 445
Xəbəri paylaş
Paylaş: