“Prezident İlham Əliyevin ABŞ-yə səfəri tarixi əhəmiyyət daşıyır və bu səfər Azərbaycanla ABŞ arasında münasibətlərin yeni səviyyəsinin təməlini qoyacaq, eləcə də Azərbaycan və Ermənistan arasında sülh prosesində dönüş nöqtəsi olacaq”.

Bunu politoloq Fərhad Məmmədov Prezident İlham Əliyevin Vaşinqtona səfərinin ABŞ-Azərbaycan münasibətlərinə mümkün təsirlərini şərh edərkən deyib.

O bildirir ki, ABŞ ilə vaxt fərqi səbəbindən bu gün Azərbaycan üçün iş günü 8 saat uzun çəkəcək. Məmmədov vurğulayır ki, Prezident İlham Əliyev bir neçə ay əvvəl ABŞ-də keçiriləcək seçkilərdən öncə açıq şəkildə Donald Trampın siyasi mövqeyini və dünyagörüşünü dəstəklədiyini bildirib. Bu, o dövrdə, demokratiyaçı idarənin tam hakimiyyətdə olduğu vaxtda cəsarətli bəyanat idi. Məmmədov deyir ki, Prezident Tramp da yaxınlarda İlham Əliyevin fikirlərini öz səhifəsində bölüşüb, Tramp dövründə liderlər arasında məktub və telefon əlaqələri olub, Trampın şəxsi nümayəndəsi Bakıya səfər edib. Onun sözlərinə görə, müasir dövrdə şəxsi münasibətlər siyasi əlaqələrdə önəmli rol oynayır.

Fərhad Məmmədov deyir ki, səfər nəticəsində “Strateji əməkdaşlıq haqqında Xartiya”nın inkişafı üçün Strateji İşçi Qrupun yaradılması planlaşdırılır. Prioritetlər enerji, ticarət, logistika, süni intellekt, rəqəmsal infrastruktur və təhlükəsizlik, müdafiə sahələridir. O bildirir ki, burada Bayden-Blinken kimi ideoloji xarici siyasətə heç bir işarə yoxdur.

Politoloq deyir ki, bu proqramın həyata keçirilməsi üçün ABŞ-nin də 907-ci düzəlişi dayandırması lazımdır və bu, Tramp tərəfindən artıq həyata keçirilir. Məmmədov əlavə edir ki, Azərbaycan həmişə ABŞ ilə praqmatik münasibətlərin tərəfdarı olub və indi ABŞ-də də praqmatizm üstünlük qazanıb. O deyir ki, Prezident İlham Əliyev “zamanı duymaq” nümunəsini göstərib.

Sülh prosesi barədə danışan Məmmədov bildirir ki, səfər zamanı Azərbaycan və Ermənistan arasında Sülh Bəyannaməsinin imzalanması nəzərdə tutulur. O deyir ki, tərəflər ATƏT-in Minsk Qrupunun ləğvi və sülh müqaviləsinin imzalanması və ratifikasiyası istiqamətində addımlar atmağı planlaşdırırlar. Məmmədov qeyd edir ki, bu, Azərbaycanın sülh müqaviləsi üçün ortaya qoyduğu ədalətli şərtlərdən biridir.

Politoloq vurğulayır ki, bütün bunlar ABŞ Prezidentinin iştirakı ilə baş tutacaq, ABŞ isə Minsk Qrupunun həmsədridir və ATƏT üzvləri üzərində təsir gücünə malikdir. Məmmədov deyir ki, ikinci şərtin yerinə yetirilməsi, yəni Ermənistan Konstitusiyasının dəyişdirilməsi və referendumla sülh müqaviləsinin ratifikasiyası da təmin olunacaq. Mətnin paraflanması sənəddə razılaşdırılmış müddəaların dəyişməyəcəyinə zəmanət verir.

Fərhad Məmmədov deyir ki, Zəngəzur dəhlizi açılacaq və bu, geniş bloklanmanın tərkib hissəsi kimi xüsusi rejimlə həyata keçiriləcək. Bu, Ermənistanın suveren qərarı olacaq və ABŞ-nin iştirakı ilə həyata keçiriləcək. Məmmədov bildirir ki, Prezident İlham Əliyevin söylədiyi kimi, dəhlizin maneəsizliyi və beynəlxalq təhlükəsizlik zəmanətləri sənəd çərçivəsində təmin olunacaq.

Politoloq deyir ki, İlham Əliyev bölgədə sülh gündəliyini formalaşdırıb və ardıcıl şəkildə həyata keçirir. Azərbaycan torpaqlarının bərpası, beynəlxalq hüquq çərçivəsində suverenliyinin təminatı, Ermənistanla sülh müqaviləsinin təşəbbüsü, sənədin razılaşdırılması və kommunikasiyaların açılması prinsipial mövqe kimi qalır.

Məmmədov bildirir ki, bütün bunlar həm yerli səviyyədə, həm də BMT Təhlükəsizlik Şurası çərçivəsində qarşıya qoyulan maneələrə baxmayaraq, baş verir. O deyir ki, İlham Əliyev konstruktiv təkliflər verərək xarici təzyiqlərə (Bayden, Blinken, Makron, Borrell kimi) qarşı möhkəm dayanıb və onların təhdidlərini nəzərə almadan irəliləyir.

Politoloq vurğulayır ki, bu gün keçmiş məsələlər bağlanır və gələcəyə dair yeni məsələlər açılır.

Rasim Əliyev