ABŞ Prezidenti Donald Tramp rusiyalı həmkarı Vladimir Putinlə görüşə hazırlaşır. Alyaska ştatında baş tutacaq görüş zamanı Ukraynadakı vəziyyət müzakirə ediləcək.

Tramp bəyan edib ki, Ukrayna müharibəsinə son qoymaq üçün həm Kiyev, həm də Moskva müəyyən ərazilərdən imtina etməlidir.

Məlumata görə, açıq mənbə nəşrləri bildirir ki, hazırda Rusiya Ukrayna ərazisinin 19 faizini işğal altında saxlayır.

Belə ki, Ukraynanın ümumi ərazisi 603 min kv. km-dir, Rusiya bu ərazinin təxminən 114 min 500 kv. km-nə nəzarət edir.

Bu sahəyə Krım, eləcə də ölkənin şərq və cənub-şərqindəki geniş ərazilər daxildir. Ukrayna isə beynəlxalq səviyyədə tanınmış Rusiya ərazilərinə nəzarət etmir.

Moskva 1991-ci ildə SSRİ dağılanda beynəlxalq səviyyədə Ukraynanın tərkib hissəsi kimi tanınan Krım, Donetsk, Luqansk, Zaporojye və Xerson vilayətlərini Rusiya Federasiyasının subyektləri hesab edir. Kiyev issə işğalı heç vaxt tanımayacağını bildirir. Əksər ölkələr Ukraynanın mövqeyini dəstəkləyir. Krımı Rusiya ərazisi kimi tanıyan azsaylı ölkələr sırasında Suriya, Şimali Koreya və Nikaraqua var. BMT Baş Assambleyası 2014-cü ildə Krımın ilhaqını qanunsuz elan edən qətnamə qəbul edib.

Krım – Rusiya 2014-cü ildə yarımadanı ələ keçirərək mübahisəli referendumdan sonra ilhaq edib. Sahəsi təxminən 27 min kv. km-dir. Krım XVIII əsrdə II Yekaterina dövründə Rusiya imperiyasına qatılıb, 1954-cü ildə Nikita Xruşşov tərəfindən Ukraynaya verilib. Moskva Krımı hüquqi olaraq öz ərazisi hesab edir. Ukrayna və tərəfdaşları isə onun öz torpağı olduğunu bildirir, lakin bəzi rəsmilər hərbi yolla geri qaytarmağın çox çətin olduğunu etiraf edir.

Donbas – Rusiya Donetsk və Luqansk vilayətlərindən ibarət bölgənin təxminən 46 min 570 kv. km-nə, yəni 88 faizinə nəzarət edir. Buraya bütün Luqansk vilayəti və Donetsk vilayətinin təxminən 75 faizi daxildir. Ukrayna hazırda bölgənin 6 min 600 kv. km sahəsini əlində saxlayır. Rusiya əsas hücumlarını Donetsk istiqamətində davam etdirir. Donbasda Rusiya tərəfindən dəstəklənən separatçılar 2014-cü ildə müstəqillik elan edib, 2022-ci ildə isə Vladimir Putin onları “müstəqil dövlətlər” kimi tanıyıb.

Zaporojye və Xerson – Rusiya bu iki vilayətin təxminən 74 faizinə, yəni 41 min 176 kv. km əraziyə nəzarət edir. Ukrayna isə burada təxminən 14 min 500 kv. km sahəyə sahibdir. 2024-cü ildə Putin Ukraynanın Rusiya tərəfindən iddia edilən, lakin tam nəzarətə götürülməmiş 21 min kv. km-lik ərazidən çıxması və NATO-ya üzvlük planlarından imtina etməsi şərtilə sülhə razı ola biləcəyini bildirib.

Digər ərazilər – Rusiya Xarkov, Sumı, Nikolayev və Dnepropetrovsk vilayətlərində kiçik ərazilərə nəzarət edir. Sumı və Xarkovda ümumi nəzarət sahəsi təxminən 400 kv. km-dir. Dnepropetrovskda isə sərhəd yaxınlığında kiçik bir ərazi işğal edilib. Moskva Sumıda “təhlükəsizlik bufer zonası” yaratdığını iddia edir.

Putinin sülh üçün şərtlərinə NATO-nun şərqə doğru genişlənməsinə qarşı hüquqi təminat, Ukraynanın neytral statusu və ordusuna məhdudiyyətlər qoyulması, rusdilli əhalinin hüquqlarının qorunması və Rusiyanın ərazi qazanclarının tanınması daxildir. “Reuters”in mənbələri bildirir ki, Putin bəzi kiçik ərazilərdən geri çəkilməyə hazır ola bilər, lakin böyük ərazi güzəştlərini istisna edir./modern.az