Məlum olduğu kimi, Azərbaycanda qeyri-neft-qaz və qeyri-dövlət sektorlarında çalışan fiziki şəxslər üçün 2019-cu ildən tətbiq olunan gəlir vergisi güzəştinin müddəti 2025-ci ildən sonra uzadılmayacaq. Yeni vergi dərəcələri ilə bağlı təqdim olunan plana əsasən, 2026-cı ildən etibarən fiziki şəxslərin gəlirlərindən tutulan vergi yükü mərhələli şəkildə artırılacaq.

Plana görə, aylıq gəliri 2 500 manata qədər olanlar üçün gəlir vergisi 2026-cı ildə 3%, 2027-ci ildə 5%, 2028-ci ildən isə 7% təşkil edəcək. Gəliri 2 500 – 8 000 manat arasında olan şəxslər 2026-cı ildə 75 manat və bu məbləğdən artıq hissənin 10%-i, 2027-ci ildə 125 manat və artıq hissənin 10%-i, 2028-ci ildən isə 175 manat və artıq hissənin 10%-i qədər vergi ödəyəcəklər. Aylıq gəliri 8 000 manatdan çox olanlar üçün 2026-cı ildə 625 manat və artıq hissənin 14%-i, 2027-ci ildə 675 manat və artıq hissənin 14%-i, 2028-ci ildən isə 725 manat və artıq hissənin 14%-i məbləğində vergi tutulacaq.

Göründüyü kimi, yeni dəyişikliklər gəlir vergisinin mərhələli artımını nəzərdə tutur və qeyd olunur ki, burada məqsəd dövlət büdcəsinə daxilolmaları tənzimləməklə yanaşı, sosial balansın qorunmasıdır. Bununla yanaşı, 2026-cı ildən yaşayış minimumu və ehtiyac meyarı da artırılacaq. Hazırda 285 manat olan bu göstəricilər gələn ildən 15 manat artırılaraq 300 manat səviyyəsində müəyyən ediləcək.

Mövzu ilə bağlı iqtisadçı Xalid Kərimli “AzPolitika”-ya açıqlamasında bildirib ki, 2026-cı ilin 1 yanvar tarixindən etibarən gəlir vergisi ilə bağlı qeyri-dövlət (özəl) sektorunda çalışanlar üçün tətbiq olunan vergi güzəştlərinin müddəti başa çatır. Onun sözlərinə görə, hökumət vergi yükünü birdən-birə artırmır, bu prosesi mərhələli şəkildə həyata keçirəcək.

"Belə ki, 2028-ci ilə qədər mərhələli keçid planlaşdırılır. 2028-ci ildən etibarən özəl sektorda çalışanlar 2 500 manata qədər olan aylıq gəlirlərinin 7 faizini vergi şəklində ödəyəcəklər. Digər gəlir intervalları isə dəyişməz qalacaq. Hökumət vergilərin bərpasını iki pilləli sistem əsasında həyata keçirir: 2026-cı ildə 3 faiz, 2027-ci ildə 5 faiz və 2028-ci ildə 7 faiz dərəcəsi tətbiq olunacaq. Kərimli qeyd edib ki, əvvəllər vətəndaşlar 2 500 manata qədər olan gəlirdən 14 faiz vergi ödəyirdilər. İndi isə bu məbləğə görə ilk mərhələdə 3 faiz vergi tutulacaq, lakin pensiya fonduna ödənişlər əvvəlki kimi 10 faiz səviyyəsində qalacaq. Bu addımın məqsədi vətəndaşların pensiya kapitalının formalaşmasını təmin etməkdir. Ümumilikdə, 2 500 manata qədər maaş alan şəxslərin vergi yükü 3 faiz artacaq. Əgər əvvəllər maaşdan ümumilikdə 12,5 faiz tutulurdusa (10 faiz pensiya fondu, 2 faiz icbari tibbi sığorta, 0,5 faiz məşğulluq fondu), indi bu rəqəm 15,5 faizə yüksələcək. Növbəti illərdə isə bu göstərici 19,5 faizə qədər artacaq və proses yekunlaşacaq", - deyə o qeyd edib.

İqtisadçının sözlərinə görə, bu dəyişikliklər ilk növbədə insanların gəlirlərinin azalmasına səbəb olacaq: “Bu, mərhələli olsa da, vətəndaşların cibindən çıxan pulun artması deməkdir. Nəticədə insanların sərəncamında olan gəlir azalacaq, sosial vəziyyət bir qədər çətinləşəcək. Şirkətlər üçün də bu, əlavə maliyyə yükü yaradır, çünki işçilərin real maaşı azalır. Bəzi işəgötürənlər bu yükü öz üzərlərinə götürə bilər, amma bu, məcburi deyil. Faktiki olaraq, dövlət deyir ki, o hissəni sən xərcləmə, mən xərcləyəcəyəm”.

İqtisadçı sonda qeyd edib ki, gələcəkdə bu dəyişikliklər əhalinin xərcləmə imkanlarına və sosial rifahına mənfi təsir göstərəcək./azpolitika