Bu gün Məhəmməd Əmin Rəsulzadənin doğum günüdür - » Press-fakt.az ictimai-siyasi onlayn qəzet

Bu gün Məhəmməd Əmin Rəsulzadənin doğum günüdür - VİDEO

Tarix: 31-01-2021, 08:58

Bu gün Azərbaycanın dövlət və ictimai xadimi, siyasətçi və publisist, Azərbaycan Xalq Cümhuriyyətinin (1918-1920) banilərindən biri, Azərbaycan milli istiqlal hərəkatının başçısı Məhəmməd Əmin Rəsulzadənin anadan olmasından 137 il ötür.

Rəsulzadə 1884-cü il yanvarın 31-də Bakının Novxanı kəndində anadan olub. Atası oğlunu məşhur pedaqoq Sultan Məcid Qənizadənin müdir olduğu ikinci “Rus-müsəlman” məktəbinə qoyub, buranı bitirdikdən sonra M.Ə.Rəsulzadə öz təhsilini Bakı Texniki Məktəbində rus dilində davam etdirib.

Milli istiqlal hərəkatımızın təməl daşını qoyan Məhəmməd Əmin Rəsulzadənin inqilabi fəaliyyətinin ilk illəri də məhz bu dövrə təsadüf edir. 1902-ci ildə 17 yaşında olan M.Ə.Rəsulzadə “Müsəlman gənclik təşkilatı”nı yaradıb. Bu, XX əsrdə Azərbaycanda rus müstəmləkə üsul-idarəsinə qarşı gizli mübarizə aparan ilk siyasi təşkilat idi.

1904-cü ilin axırlarında “Müsəlman demokratik “Müsavat" cəmiyyəti”nin əsasında Rusiya Sosial Demokrat Fəhlə Partiyasının Bakı komitəsinin nəzdində “Müsəlman sosial-demokrat “Hümmət” təşkilatı” yaradılıb. Siyasi sahədə fəaliyyət göstərən bu təşkilatın yaradıcılarından biri M.Ə.Rəsulzadə idi. O, həm də bu təşkilatın eyniadlı qəzetinin naşirlərindən biri olub.

1908-ci ilin axırında M.Ə.Rəsulzadə çar üsul-idarəsi tərəfindən onun həbs olunması təhlükəsi ilə əlaqədar olaraq Bakını tərk edərək İrana yola düşür. Cənubi Azərbaycanın şəhər və kəndlərini gəzir, öz doğma xalqının acınacaqlı vəziyyətini yaxından müşahidə edir. Bu müşahidələr sonralar M.Ə.Rəsulzadənin ədəbi yaradıcılığında təsir göstərir. O, Avropa təhsili görmüş bir qrup İran ziyalısı ilə birlikdə 1910-cu ilin sentyabr ayında İran Demokrat Partiyasının əsasını qoyur.

Çar hökuməti İrandakı inqilabi hərəkatdan qorxuya düşərək onun əsas rəhbərlərindən biri olan M.Ə.Rəsulzadənin ölkədən çıxarılmasını İranın şah hökumətindən tələb edir. M.Ə.Rəsulzadə təqiblərdən yaxa qurtarmaq üçün 1911-ci ilin may ayında İstanbula gedir. O, Türkiyə paytaxtında həmyerliləri Əli Bəy Hüseynzadə və Əhməd Bəy Ağayevlə görüşür, Yusif Bəy Akçuralı, Ziya Göyalp və başqa görkəmli alimlərlə yaxın münasibətlər qurur.

M.Ə.Rəsulzadə “Gənc türklər” təşkilatına rəğbət bəsləmiş, “Türk ocağı” cəmiyyətində çalışmış və onun əsas orqanı olan, 1911-ci ilin noyabr ayından nəşrə başlayan “Türk yurdu” jurnalının fəal yazarlarından biri olub.

Türkiyədə Rəsulzadə hələ İstanbulda onun göstərişi ilə 1911-ci ilin oktyabrında keçmiş hümmətçilər Tağı Nağıyev və Abbasqulu Kazımzadə tərəfindən əsası qoyulan “Müsəlman demokratik Müsavat partiyasına” daxil olmuş və tezliklə onun rəhbərinə çevrilib.

1913-cü ildə Romanovlar sülaləsinin 300 illiyi ilə əlaqədar ümumi əfv elan olunur və M.Ə.Rəsulzadə vətənə qayıda bilir.

1917-ci ilin payızında M.Ə.Rəsulzadə Rusiya parlamentinə Azərbaycan və Türküstandan millət vəkili seçilib.

1918-ci il mayın 26-da Zaqafqaziya seymi daxili fraksiyaların çəkişmələri nəticəsində ləğv olunub. Həmin ayın 27-də seymin müsəlman fraksiyasına daxil olan müxtəlif partiyaların üzvlərindən ibarət olan Azərbaycan Milli Şurası yaradılıb. Səs çoxluğu ilə M.Ə.Rəsulzadə Milli Şuranın sədri seçilib.

1918-ci il mayın 28-də Milli Şura Azərbaycan istiqlaliyyətini elan etdi. Fətəli Xan Xoyskinin başçılığı ilə Azərbaycan Demokratik Respublikası hökuməti təşkil olundu. Beləliklə, Azərbaycan xalqı nəinki türk xalqları arasında, həmçinin bütün Şərqdə ilk dəfə olaraq respublika qurdu.

Lakin Azərbaycan Xalq Cümhuriyyətinin ömrü cəmi 23 ay çəkdi. 1920-ci ilin 28 aprel tarixində Azərbaycanın sovet Rusiyası tərəfindən işğalından sonra M.Ə.Rəsulzadə vətəni tərk etmək məcburiyyəti ilə üzləşib. Uzun illər xaricdə Azərbaycanın azadlığı uğrunda mübarizə aparmış M.Ə.Rəsulzadə 1955-ci il martın 6-da Ankarada şəkərli diabet xəstəliyindən vəfat edib.

1993-cü ilin 29 dekabrında Azərbaycan Prezidenti Heydər Əliyev “Azərbaycanın görkəmli ictimai-siyasi xadimi M.Ə.Rəsulzadənin anadan olmasının 110 illik yubileyinin keçirilməsi haqqında” fərman imzalayıb.

Həmçinin Azərbaycan Respublikasının Prezidenti İlham Əliyev 2013-cü ilin 22 noyabrında “Məhəmməd Əmin Rəsulzadənin 130 illik yubileyinin keçirilməsi haqqında” Sərəncam imzalayıb.

Oxunub: 556

Xəbəri paylaş Paylaş:

Xəbər xətti

17-11-2025

11:00 | Erməni diasporu və Moskva Paşinyana qarşı BİRLƏŞİR - Tomas de Vaal
10:55 | MÜHARİBƏ BAŞLAYIR - Bu ölkədə PREZİDENTİN QAÇMASI müzakirə edilir /"Politico"
10:45 | “Ukraynanın heç bir şansı yoxdur”- “Kiyevə maliyyə dəstəyi vermək dəlilikdir”
10:40 | Rus ordusunun son sutkadakı itkiləri açıqlanıb - SİYAHI
10:33 | Prezident İlham Əliyev Milli Dirçəliş Günü münasibətilə paylaşım edib
10:30 | "HƏMAS" ABŞ-nin Qəzza ilə bağlı qətnaməsinə qarşı çıxıb - "Əl-Cəzirə"
10:15 | TÜRKİYƏNİN ZƏRBƏSİ RUSİYANI SARSITDI - Putin dərhal Trampın "qapısını" döydü...
10:10 | Rusiya ordusu Ukraynanın Xarkov vilayətinə zərbələr endirib
09:20 | "Quru qoşunlarını Venesuelada yerləşdirməyə hazırıq"- Pentaqon rəsmisi
09:15 | ƏDV limiti artırılır, nağdsız ödənişlərə güzəşt verilir - VİDEO
09:10 | Sənədsiz evlər problemi yenə gündəmdə - Həlli niyə yubanır?

16-11-2025

18:25 | Azərbaycan Mərkəzi Asiya Məşvərət Görüşlərinin tamhüquqlu üzvü oldu
18:20 | İlham Əliyevin DAŞKƏNDDƏ ETDİYİ ÇIXIŞIN TAM MƏTNİ - FOTOLAR
18:15 | Azərbaycan Nəşriyyatı növbəti ildən necə maliyyələşəcək?
18:10 | Tramp 82 milyon dollar dəyərində istiqraz alıb
18:05 | İsrailin müdafiə naziri Kats: Fələstin dövləti yaradılmayacaq
18:01 | Orbandan sensasion iddia: “Ukrayna müharibəsi çox yaxın zamanda bitəcək”
17:45 | LƏNƏTLƏNMİŞ MEŞƏ: Niyə BERMUD ÜÇBUCAĞI adlanır?
17:40 | Türkiyədə baş verən aviaqəzalar - C-130 nə qədər can alıb?
17:30 | Azərbaycanın məşhur gölündə “əməliyyat” başladı - Tehranın planı
17:25 | Almaniya PUA-lardan müdafiə sisteminə 100 milyon avro qoyacaq
17:18 | "Ukrayna Fransa ilə tarixi saziş hazırlayıb" - Zelenski
09:40 | MÜASİR CÜTLÜKLƏR NİYƏ DAHA TEZ AYRILIR? - Alimlər 4 səbəbi müəyyən edib
09:35 | Fidan: "F-35"lərlə bağlı məsələ yaxın zamanda həll oluna bilər
09:33 | Gədəbəydə ata oğlunu qətlə yetirib - Araşdırma aparılır
09:30 | ABŞ-dan "Lukoyl"la bağlı yeni qərar: Sanksiyaları daha 3 həftə təxirə salıb
09:25 | Azərbaycan millisi bu gün Fransa ilə üz-üzə gələcək
01:00 | ABŞ RUS QAZINI Avropadan “ÇIXARMAĞA" ÇALIŞIR - Maliyyə Nazirliyi treyderi xəbərdar edib
00:57 | Bakıda çoxmərtəbəli yaşayış binasında yanğın baş verib - YENİLƏNİB /VİDEO
00:55 | Hərbi əsirlərin geri qaytarılması ilə bağlı danışıqlar başlayıb - Rüstəm Umerov
00:50 | Əhməd əş-Şaraa terrorçular siyahısından çıxarıldı
00:45 | Məktəblərdə bu ştatlar LƏĞV EDİLDİ - Deputat: “Elə nazir var bir neçə müşavir götürüb..."
00:40 | “DEYİR, TƏHSİL ONSUZ DA DİBƏ GEDİR, BİR EKSPERİMENT EDƏK...”- “Nazir müəllimlərin harada oturub gözləyəcəyini də bilmir”
00:33 | "Ukrayna gələn onilliyin əvvəlində Aİ-nin üzvü olacaq"- Polşa XİN rəhbəri
00:30 | Daşkənddə dövlət başçılarının şərəfinə atəşfəşanlıq olub - FOTOLAR
00:25 | Ət bazarında BÖHRAN DƏRİNLƏŞİR: Bahalaşma nə qədər davam edəcək? /Təhlil
00:20 | Gecə hücumu: Rusiya hipersəs raketləri ilə zərbə endirdi
00:17 | FDD: Azərbaycan İbrahim Sazişləri ilə əsas tərəfdaşa çevrilir
00:15 | Türkiyə millisindən Bolqarıstan üzərində inamlı qələbə
00:13 | Ukrayna müharibəsi gələcəyin döyüş laboratoriyasıdır - Metyu Uitaker
00:10 | XİN başçılarının müzakirə etdiyi məsələlər açıqlanıb - YENİLƏNİB
00:00 | Ermənilər Moskvada ayağa qalxdı: Kilsəyə hücumlara qarşı etiraz

15-11-2025

20:00 | İlham Əliyev Beynəlxalq Mükafatın təqdimat mərasimində - FOTO
19:55 | Hitlerin yəhudi olmadığı təsdiqləndi - Yeni FAKTLAR
19:50 | “AKKORD"un keçmiş sahibi İLQAR HACIYEV Baş Prokurorluğa ÇAĞIRILDI - Təqsirləndirilən şəxs qismində
18:00 | Azərbaycan-Fransa oyununa böyük maraq - Stadion tam dolu olacaq
17:50 | Prezident İlham Əliyev Daşkənddə İslam Sivilizasiyası Mərkəzi ilə tanış olub
17:10 | Həbsdə olan vəkillə bağlı qərar - “Gəncə şəhər Məhkəməsi əsassız qadağa qoydu"
17:00 | Dünyanın ən ÖLDÜRÜCÜ SİLAHI: Atom və nüvə bombalarından nə ilə fərqlənir?
16:00 | İlham Əliyev DAŞKƏNDDƏ Mirziyoyevlə təkbətək GÖRÜŞDÜ - FOTO /Yenilənib
13:35 | Hər doğulan uşağa 1200 dollar - Zelenski yeni qanun imzaladı
13:30 | "İndiyə qədər dilimə içki dəyməyib"- 79 yaşlı Tramp
13:20 | Manaf Cəlilzadə Baş Prokurorluğa çağırılıb - təqsirləndirilən şəxs qismində
13:15 | Leysan olacaq, şimşək çaxacaq, dolu düşəcək - Xəbərdarlıq
13:00 | Özünü təkzib edən HƏRDƏMXƏYAL NAZİR VƏ MÖVCUD ACINACAQLI DURUM...- Replika
12:45 | "Real Madrid" daha bir türkiyəli ulduzu - Yıldızı transfer etmək istəyir
12:35 | Rus ordusunun son sutkadakı itkiləri açıqlanıb - SİYAHI
12:30 | Ukraynada deputat mandatlarını 160 min dollara satan siyasətçi saxlanılıb
12:20 | Vatsap bu gündən bəzi telefonlarda işləməyəcək - SIYAHI
12:15 | SƏFİRLIYİMİZƏ “PATRİOT”LA HÜCUM OLUB? - Kreml təbliğatı yenə “iz azdırır”.../ŞƏRH
12:00 | Tramp İranın ABŞ ilə nüvə sazişinə hazır olduğunu bildirib
11:22 | DÇ-2026: IX turda daha 10 qarşılaşma keçiriləcək
11:15 | Azərbaycanda 9 ay ərzində 77,7 min yeni iş yeri açılıb - Hansı regionda, nə qədər?- CƏDVƏL
11:00 | Rusiyadan Bakıya maral buynuzu gətirmək istəyən şəxs tutuldu - cinayət işi açılıb
10:45 | HİTLERİN ALİMLƏRİ ŞOKA SALAN SİRLƏRİ: Diktator NƏYİ GİZLƏDİB?
10:30 | Gömrük postunda dəyəri 90 milyon dollardan çox olan heroin aşkarlanıb
00:55 | “Wargonzo”nun təxribatçı jurnalisti Ermənistana buraxılmadı
00:50 | Rusiyada ağır yol qəzasında ölənlərin sayı artıb
00:45 | BMT-nin Baş katibi Kiyevdə Azərbaycan səfirliyinə raket zərbəsini pisləyib
00:40 | YENƏ KİYEV, YENƏ AZƏRBAYCAN SƏFİRLİYİ...- Təsadüfdürmü? /FOTO
00:35 | Asiya İnkişaf Bankının yeni prezidenti İlham Əliyevin QƏBULUNDA
00:30 | Zəngəzur dəhlizi (TRİPP) hansı ərazilərdən keçəcək? - DETALLAR
00:25 | Dövlət agentliyi 1,3 milyon manata 15 mənzil alır
00:20 | Həbsdəki keçmiş icra başçısının səhhəti pisləşdi - Bakı Sağlamlıq Mərkəzinə yerləşdirilib...
00:15 | “ƏLİYEVLƏ RAZILIĞA GƏLDİK Kİ...”- Paşinyan o görüşün bəzi detallarını AÇIQLADI
00:10 | İmamoğlu meşədə niyə qazıntı aparırmış?- Peyk görüntüləri yayıldı /VİDEO
00:05 | Azərbaycanda bahalaşan və ucuzlaşan məhsullar - SİYAHI
00:03 | Paşinyan Ermənistanda 10 yeni məscid TİKƏCƏK - İDDİA
00:00 | Azərbaycan əhalisinin SAYI AÇIQLANDI - 49,8 faizi kişilər, 50,2 faizi qadınlar

14-11-2025

19:05 | Zelenski Azərbaycan Prezidentinə zəng edib - Səfirliyə növbəti raket zərbəsi...
19:00 | "AZƏRSİLAH" holdinqin ZAVODUNDA QƏZA - Ehtiyatda olan mayor həlak olub /FOTO /Yenilənib
18:45 | Azərbaycanda 10 ayda 2.6 tona yaxın qızıl istehsal edilib
18:40 | Putin TŞ-nin müşavirəsini keçirib - Lavrov müşavirəyə qatılmayıb
18:30 | Ərəstun Oruclu Baş Prokurorluğa çağırılıb - Təqsirləndirilən şəxs qismində
18:25 | "Səfirliyin raket zərbəsinə məruz qalması qəbuledilməzdir" - Prezident
18:20 | AZƏRBAYCAN RUSİYAYA NOTA VERDİ - Səfir nazirliyə çağırılıb
18:16 | Altay Göyüşov Baş Prokurorluğa çağırılıb
14:30 | Xankəndidə türk dövlətlərinin təhlükəsizlik orqanlarının iclası keçirilib - FOTOLAR
14:25 | Xərclərimizin yarısı ərzaq məhsullarına sərf olunub - STATİSTİKA
14:15 | Türkiyənin yeni prezidenti o olacaq - Sorğunun nəticəsi AÇIQLANDI
14:00 | KƏND TƏSƏRRÜFATINDA HƏDƏFLƏRƏ NAİL OLUNMAYACAQ - Hesablama Palatasından bədbin RƏY
13:55 | "Şərurlu İsfəndiyar" MƏHKƏMƏDƏ: "Möhtərəm hakim, mən sizdən narazıyam..."
13:46 | Cənubi Koreya və ABŞ birgə təhlükəsizlik memorandumu imzaladı
13:40 | Xankəndidə mənzillər tikilib satışa çıxarılacaq
13:15 | Şənbə günü bəzi rayonlara leysan yağacaq - Hava proqnozu
13:00 | ТАК НАЗЫВАЕМЫЙ "ГЕНОЦИД АРМЯН": ИСТОРИЯ, ЦИФРЫ И МИФЫ
12:20 | Azərbaycan -Türkiyə qardaşlığına qarşı təxribatlar - “Rusiya və İran agenturası 4 istiqamətdə iş aparır”
12:00 | Təyyarə qəzasında şəhid olan hərbçilərlə Ankarada vida mərasimi keçirilir
11:55 | Novorossiysk və Saratov vuruldu - “S-400” və “Kalibr” anbarları da hücuma məruz qalıb
11:50 | Dövlət sirrini yaymaqda təqsirləndirilən şəxsin məhkəməsi başlayıb

Davamı

Bu gün Məhəmməd Əmin Rəsulzadənin doğum günüdür - VİDEO

Xəbər xətti