Bu gün Məhəmməd Əmin Rəsulzadənin doğum günüdür - » Press-fakt.az ictimai-siyasi onlayn qəzet

Bu gün Məhəmməd Əmin Rəsulzadənin doğum günüdür - VİDEO

Tarix: 31-01-2021, 08:58

Bu gün Azərbaycanın dövlət və ictimai xadimi, siyasətçi və publisist, Azərbaycan Xalq Cümhuriyyətinin (1918-1920) banilərindən biri, Azərbaycan milli istiqlal hərəkatının başçısı Məhəmməd Əmin Rəsulzadənin anadan olmasından 137 il ötür.

Rəsulzadə 1884-cü il yanvarın 31-də Bakının Novxanı kəndində anadan olub. Atası oğlunu məşhur pedaqoq Sultan Məcid Qənizadənin müdir olduğu ikinci “Rus-müsəlman” məktəbinə qoyub, buranı bitirdikdən sonra M.Ə.Rəsulzadə öz təhsilini Bakı Texniki Məktəbində rus dilində davam etdirib.

Milli istiqlal hərəkatımızın təməl daşını qoyan Məhəmməd Əmin Rəsulzadənin inqilabi fəaliyyətinin ilk illəri də məhz bu dövrə təsadüf edir. 1902-ci ildə 17 yaşında olan M.Ə.Rəsulzadə “Müsəlman gənclik təşkilatı”nı yaradıb. Bu, XX əsrdə Azərbaycanda rus müstəmləkə üsul-idarəsinə qarşı gizli mübarizə aparan ilk siyasi təşkilat idi.

1904-cü ilin axırlarında “Müsəlman demokratik “Müsavat" cəmiyyəti”nin əsasında Rusiya Sosial Demokrat Fəhlə Partiyasının Bakı komitəsinin nəzdində “Müsəlman sosial-demokrat “Hümmət” təşkilatı” yaradılıb. Siyasi sahədə fəaliyyət göstərən bu təşkilatın yaradıcılarından biri M.Ə.Rəsulzadə idi. O, həm də bu təşkilatın eyniadlı qəzetinin naşirlərindən biri olub.

1908-ci ilin axırında M.Ə.Rəsulzadə çar üsul-idarəsi tərəfindən onun həbs olunması təhlükəsi ilə əlaqədar olaraq Bakını tərk edərək İrana yola düşür. Cənubi Azərbaycanın şəhər və kəndlərini gəzir, öz doğma xalqının acınacaqlı vəziyyətini yaxından müşahidə edir. Bu müşahidələr sonralar M.Ə.Rəsulzadənin ədəbi yaradıcılığında təsir göstərir. O, Avropa təhsili görmüş bir qrup İran ziyalısı ilə birlikdə 1910-cu ilin sentyabr ayında İran Demokrat Partiyasının əsasını qoyur.

Çar hökuməti İrandakı inqilabi hərəkatdan qorxuya düşərək onun əsas rəhbərlərindən biri olan M.Ə.Rəsulzadənin ölkədən çıxarılmasını İranın şah hökumətindən tələb edir. M.Ə.Rəsulzadə təqiblərdən yaxa qurtarmaq üçün 1911-ci ilin may ayında İstanbula gedir. O, Türkiyə paytaxtında həmyerliləri Əli Bəy Hüseynzadə və Əhməd Bəy Ağayevlə görüşür, Yusif Bəy Akçuralı, Ziya Göyalp və başqa görkəmli alimlərlə yaxın münasibətlər qurur.

M.Ə.Rəsulzadə “Gənc türklər” təşkilatına rəğbət bəsləmiş, “Türk ocağı” cəmiyyətində çalışmış və onun əsas orqanı olan, 1911-ci ilin noyabr ayından nəşrə başlayan “Türk yurdu” jurnalının fəal yazarlarından biri olub.

Türkiyədə Rəsulzadə hələ İstanbulda onun göstərişi ilə 1911-ci ilin oktyabrında keçmiş hümmətçilər Tağı Nağıyev və Abbasqulu Kazımzadə tərəfindən əsası qoyulan “Müsəlman demokratik Müsavat partiyasına” daxil olmuş və tezliklə onun rəhbərinə çevrilib.

1913-cü ildə Romanovlar sülaləsinin 300 illiyi ilə əlaqədar ümumi əfv elan olunur və M.Ə.Rəsulzadə vətənə qayıda bilir.

1917-ci ilin payızında M.Ə.Rəsulzadə Rusiya parlamentinə Azərbaycan və Türküstandan millət vəkili seçilib.

1918-ci il mayın 26-da Zaqafqaziya seymi daxili fraksiyaların çəkişmələri nəticəsində ləğv olunub. Həmin ayın 27-də seymin müsəlman fraksiyasına daxil olan müxtəlif partiyaların üzvlərindən ibarət olan Azərbaycan Milli Şurası yaradılıb. Səs çoxluğu ilə M.Ə.Rəsulzadə Milli Şuranın sədri seçilib.

1918-ci il mayın 28-də Milli Şura Azərbaycan istiqlaliyyətini elan etdi. Fətəli Xan Xoyskinin başçılığı ilə Azərbaycan Demokratik Respublikası hökuməti təşkil olundu. Beləliklə, Azərbaycan xalqı nəinki türk xalqları arasında, həmçinin bütün Şərqdə ilk dəfə olaraq respublika qurdu.

Lakin Azərbaycan Xalq Cümhuriyyətinin ömrü cəmi 23 ay çəkdi. 1920-ci ilin 28 aprel tarixində Azərbaycanın sovet Rusiyası tərəfindən işğalından sonra M.Ə.Rəsulzadə vətəni tərk etmək məcburiyyəti ilə üzləşib. Uzun illər xaricdə Azərbaycanın azadlığı uğrunda mübarizə aparmış M.Ə.Rəsulzadə 1955-ci il martın 6-da Ankarada şəkərli diabet xəstəliyindən vəfat edib.

1993-cü ilin 29 dekabrında Azərbaycan Prezidenti Heydər Əliyev “Azərbaycanın görkəmli ictimai-siyasi xadimi M.Ə.Rəsulzadənin anadan olmasının 110 illik yubileyinin keçirilməsi haqqında” fərman imzalayıb.

Həmçinin Azərbaycan Respublikasının Prezidenti İlham Əliyev 2013-cü ilin 22 noyabrında “Məhəmməd Əmin Rəsulzadənin 130 illik yubileyinin keçirilməsi haqqında” Sərəncam imzalayıb.

Oxunub: 547

Xəbəri paylaş Paylaş:

Xəbər xətti

19-09-2025

15:01 | Misir prezidenti İSRAİLİ "DÜŞMƏN" ADLANDIRDI: Ordu döyüş hazırlığına GƏTİRİLDİ
14:55 | Avropa Komissiyası Rusiyaya qarşı 19-cu sanksiyalar paketini təsdiqləyib
14:50 | Elm və Təhsil Nazirliyi 40 MİLYON MANATLIQ kompüter alır
14:45 | Qəzzadakı müharibə səbəbindən bir milyondan çox insan köçkün düşüb
14:40 | Bu uşaqlara birdəfəlik müavinət veriləcək - 2600 manat
14:30 | MƏMURLARIN VƏ DEPUTATLARIN DA MAAŞI AZALACAQ - Vergi güzəştlərinin ləğvi hansı “sürprizlər” vəd edir?
14:25 | Belarus və Çexiya arasında casusluq qalmaqalı - Diplomatik qarşıdurma dərinləşir
14:20 | Samvel Karapetyan Rusiya vətəndaşlığından məhrum edilib
14:15 | Bakıda və bölgələrdə leysan yağacaq - Hava PROQNOZU
13:00 | Bakıda Formula 2 Qran-Prisində sərbəst yürüşün qalibi bəlli oldu
11:44 | Lukaşenkonun övladları - BELARUSUN GƏLƏCƏYİ: PREZİDENT HANSI OĞLUNU VARİS SEÇƏCƏK?
11:25 | ABŞ Qəzzada qətliamın davam etməsinə dəstək verib - BMT TŞ-nin qətnaməsinə veto qoyub
11:20 | "ABŞ İsrail siyasətinə gözlənildiyi qədər təsir göstərmir"- Hakan Fidan
11:15 | Məktəb direktorunun səs yazısı ilə bağlı araşdırma başlanılıb
11:10 | Rus ordusunun son sutkadakı itkiləri açıqlanıb - SİYAHI
10:45 | Azərbaycana BORCLU OLANLAR, Azərbaycanın BORCLU OLDUĞU ÖLKƏLƏR - Aradakı fərq...
10:40 | Putindən əməkçi miqrantlarla bağlı təklif: Ləğv edilsin!
10:35 | UEFA Çempionlar Liqasında GECƏNİN NƏTİCƏLƏRİ
10:30 | Bu meyvə "gənclik iksiri"dir - Alimlər təsdiqlədi
10:25 | Pezeşkian şayiələrə son qoydu: "Mən fəxr edirəm ki, türkəm!"
10:20 | TRAMP-STARMER DANIŞIQLARI BAŞLADI - Müttəfiqlər Ukrayna ilə bağlı strateji qərar verəcək
10:15 | Millət vəkili istefa verdi - Bu federasiyanın bütün rəhbər heyəti getdi
10:11 | “Mən də burada qulam, pul almışam, yaxşı eləmişəm”- Daha bir direktorun səs yazısı yayıldı /VİDEO
10:05 | ABŞ Nümayəndələr Palatası anti-Azərbaycan düzəlişlərini rədd edib
10:00 | Azərbaycanda qumar şəbəkəsi ifşa olundu - Kiberpolisdən əməliyyat /VİDEO

18-09-2025

20:00 | UKRAYNAYA 200 MİNLİK “işğalçı qoşun” GÖNDƏRİLİR - Müharibə yeni fazaya QƏDƏM QOYUR
19:30 | Counz Robert Qəri “Şöhrət” ordeni ilə təltif edildi - SƏRƏNCAM
19:15 | Rusiya “xilasedici kəmər”dən MƏHRUM EDİLİR - “66 faiz MÜHARİBƏNİN ƏLEYHİNƏDİR”
19:10 | Kozak istefa verdi - Rəsmi səbəb açıqlandı, amma...
19:05 | “Qonşuların maraqlarını nəzərə alsınlar”- Zaxarova Türkiyə-Ermənistan danışıqlarından “narahatdır”
18:45 | Buraxılış imtahanında yeni növ suallar olacaq - Detallar açıqlandı
18:40 | MEDİA-nın Müşahidə Şurasının növbəti iclası keçirildi
18:30 | “ŞÜKÜRLƏR OLSUN Kİ, RUSİYANI ORADAN ÇIXARDILAR"- “Əliyevə çox minnətdaram...”- Kasparov
18:25 | Ağdam şəhəri sakinlərini gözləyir - Köçün tarixi AÇIQLANDI
18:20 | Qeyri-sabit hava şəraiti nə vaxtadək davam edəcək?
18:15 | Yunanıstandan İsrailə tam dəstək: Sanksiyalar rədd edildi
18:00 | Məşhur turizm şirkətində daha kimlər həbs ediləcək?- RƏSMİ
17:55 | RUSİYA Ukraynaya daha 1 000 hərbçinin CƏSƏDİNİ TƏHVİL VERDİ
15:45 | Britaniyada Rusiya kəşfiyyatı üçün işləyən 3 nəfər həbs olunub
15:05 | “Araratın viza möhürlərindən silinməsi Türkiyənin tələbi deyil”- Paşinyan
14:55 | Türkiyə MN-dən S-400-lərlə bağlı iddialara cavab
14:50 | Prezident İlham Əliyev Aİ-nin Genişlənmə üzrə komissarını qəbul edib
13:15 | “NEFT HASİLATI AZALIR, İQTİSADİ ARTIM TEMPİ DÜŞÜR”- "Vergi Məcəlləsini tez-tez dəyişmək yox, yenisini qəbul etmək lazımdır, yoxsa...”
13:10 | Azərbaycanlı tələbələrin ən çox getdiyi ölkələr hansılardır?- İlk yerdə TÜRKİYƏDİR
13:05 | Ukrayna ordusu qaz kəmərini partlatdı - Rusların bu “marşrutu” bağlandı
12:31 | İsrailli nazirdən qalmaqallı ETİRAF: Qəzzadakı əmlakı ABŞ-la BÖLƏCƏYİK
12:20 | "London taksi"ləri hava limanından şəhərə neçəyə gedəcək?- 20 dəfə ucuza getmək də mümkündür /QİYMƏTLƏR
12:00 | Türkiyə HÜCUMA KEÇSƏ, İsrail BU ADDIMI ATACAQ - Türk və yəhudi politoloqlardan AÇIQLAMA
11:55 | Türkiyədə İŞİD-lə əlaqədə şübhəli bilinən 51 nəfər saxlanıldı
11:10 | Avropa komissarı Azərbaycana gəlib - yüksək səviyyəli görüşlər keçirəcək
11:00 | Məzahir Pənahovun oğlu məhkəməni UDUZDU - 300 minlik əmlakı keçmiş arvadına qaytaracaq
10:55 | Rusiyanın terror planı İFŞA EDİLDİ - 15 nəfər saxlanılıb
10:45 | İMPERİYA XƏYALI BİTDİ - RUSİYA Cənubi Qafqazdan ÇIXARILIR
10:40 | Ağır dərs, robota çevrilən şagirdlər - Nazirlik qərar verdi
10:35 | Şaradan İsrail bəyanatı: Masada hələ ki, sülh yoxdur!
10:30 | UEFA Çempionlar Liqası: favoritlər qələbə qazandılar - NƏTİCƏLƏR
10:25 | Paşinyan - Qaregin ixtilafı: Nikol kilsəni daxildən dağıdır
10:15 | ÇİN AVTOMOBİLLƏRİ: HANSI PROBLEMLƏRİ VAR?- Alıcılar nələrə diqqət etməlidirlər? /QİYMƏTLƏR
10:10 | "Tramp özünü dünyanın imperatoru hesab etməkdən əl çəkməlidir"- Braziliya prezidenti
10:05 | Yol polisi sürücülərə müraciət etdi - Şəhərə giriş bağlanacaq
10:00 | Pakistan və Səudiyyə Ərəbistanı arasında müdafiə sazişi imzalanıb
09:55 | "Müharibənin bir ilinin qiyməti 120 milyard dollardır"- ZELENSKİ

17-09-2025

20:00 | MƏRHURM GENERALIN ƏMLAKLARI MÜSADİRƏ OLUNDU - SİYAHI
19:45 | BU ŞİRKƏT avqustda “Azərenerji”nin 21, sentyabrda isə 24 milyonluq TENDERİNİ UDDU
19:30 | ADAU vergi borcu olan bu şirkətlə müqavilə bağladı (?!) - FOTOFAKT
19:25 | Lənkəranskinin qardaşının 700 minə satdığı villa ilə bağlı fırıldağın Təfərrüatı
19:00 | Rusiya Avropa Konvensiyasından çıxdı - Ölkəyə beynəlxalq nəzarət aradan qalxır
18:50 | Bakı metrosu “Formula 1”-ə görə 2 saat daha çox İŞLƏYƏCƏK
18:45 | KREML DİASPORA BAŞÇILARIMIZDAN NƏ İSTƏYİR?- “Pul toplamağıma imkan vermirlər...”
17:05 | Müdafiə nazirinin sabiq müavininin də ittiham olunduğu iş üzrə HÖKM OXUNUB - MƏHKƏMƏ
17:00 | Azərbaycanın ən çox investisiya qoyduğu ölkələr - SİYAHI
16:45 | 7 illik güzəşt başa çatır - Kimlərin maaşından 14 faiz vergi TUTULACAQ...
16:40 | Azərbaycanda vergi ödəyicilərinin büdcəyə borcu 3 milyard manatı keçib
16:30 | ERMƏNİLƏR UKRAYNADA BÖYÜK İTKİLƏR VERİR - Sensasiyalı faktlar və rəqəmlər AÇIQLANDI
15:55 | "Ukraynadakı sülhməramlılar Rusiya hərbçiləri üçün qanuni hədəf olacaq"- Lavrov
15:40 | İşğaldan sonra Qarabağa səfər edən ölkə liderləri - SİYAHI
15:20 | Bəxtiyar Həsənov Rusiya vətəndaşlığından məhrum edildi
15:15 | "Formula"ya görə bu universitetlər və məktəblər bağlanır
15:00 | Rəşid Mahmudovdan SÜNİ İNTELLEKTDƏN tibbi məsləhət alanlara SƏRT REAKSİYA
13:50 | Ərəb ölkələri hərbi blok YARADIR - İsraildən dünyanı təşvişə salan müharibə ÇAĞIRIŞI
13:30 | Bakıda orta aylıq əməkhaqqı 1 370 manatı ÖTÜB - RƏSMİ
13:15 | Bu ilin 8 ayı ərzində 25 minə yaxın piyadaya protokol tərtib edilib
13:00 | Yaponiya Trampın təklifini rədd etdi - Çin və Hindistana qarşı rüsumları artırmayacaq
12:15 | İNVESTİSİYA QƏRARLARINA ANALİTİK YANAŞMA - Bir gəncin ABŞ uğuru İbrahim Nəbioğlunun təqdimatında /Eksklüziv
12:10 | Rayonlarda bu səlahiyyət icra başçılarından ALINIR
12:05 | "BakuBus"ın aldığı bir elektrik avtobusu və onun şarj aparatı 544 minə başa gəlib
12:00 | “Tanqo üçün iki nəfər lazımdır...”- “Onlar bir-birlərinə nifrət edirlər.”
11:20 | İran İsrailə casusluqda ittiham olunan şəxsi edam edib
11:15 | "Benfika" "QARABAĞ"a görə MƏŞQÇİSİNİ QOVDU - Mourinyo ilə razılığa gəlinib
11:11 | Türkiyə mediasında “Qarabağ”ın zəfəri bu cür təqdim edildi - FOTO
11:10 | Rus ordusunun son sutkadakı itkiləri açıqlanıb - SİYAHI
11:05 | "Futbolçularımdakı inam qələbə qazanmağa kömək etdi"- Qurban Qurbanov
11:00 | "Qarabağ" "Benfika"nı məğlub etdi - Böyük məbləğdə gəlir qazandı
01:00 | “QARABAĞ” “Benfika”nı LİSSABONDA DİZ ÇÖKDÜRDÜ - 2:3
00:35 | Trampdan jurnalistə: Sakit ol, səs tonun xoşuma gəlmədi!
00:30 | Trampdan Azərbaycanla bağlı MÜHÜM PAYLAŞIM
00:25 | “Gəmilərə hücum edilsə, CAVABI OLACAQ”- 16 ölkədən İsrailə SƏRT MESAJ
00:20 | Türk hərbi sənayesi Amerikaya ayaq açdı - Təsdiq
00:15 | Yaponiyada SÜNİ İNTELLEKT SİYASİ PARTİYA LİDERİ OLACAQ - "France-Presse"
00:10 | "BMT Təhlükəsizlik Şurasının tərkibində islahatlara ehtiyac var"- Quterreş

Davamı

Bu gün Məhəmməd Əmin Rəsulzadənin doğum günüdür - VİDEO

Xəbər xətti