“Putin Trampda qəsdən onunla razılaşdığı barədə yalan təəssürat yaradırdı"

Tezliklə Putin-Zelenski görüşünün keçiriləcəyi və Ukraynada sülhə nail olunacağına dair ümidlər sürətlə öləziyir. ABŞ Prezidenti Donald Tramp isə bazar ertəsi günü Ukraynadakı müharibədə tezliklə sülh razılaşmasına nail olacağı ilə öyündüyü halda, artıq dünən tamamilə başqa əhval-ruhiyyədə göründü və mahiyyətcə fərqli paylaşım etdi.

Belə ki, Tramp son açıqlamasında Kiyevin Rusiyaya qarşı daha çox hücum etmədən müharibədə qalib gəlmək şansının olmadığını qeyd etdi. Bu, o deməkdir ki, Trampın Putin-Zelenski görüşünə, daha sonra üçtərəfli sammitə və sülh razılaşmasına olan ümidləri özünü doğrultmayıb. Bundan əlavə, sülh razılaşması əldə olunarsa, Qərb sülhməramlılarının Ukraynaya göndərilməsi ideyası da Kreml tərəfindən rədd edildi. Sergey Lavrovun son açıqlamaları isə Kremlin köhnə bayatıları təkrarladığını göstərdi. Belə ki, Lavrov Putinin adından növbəti dəfə Zelenskinin Prezident kimi legitimliyini sual altına aldı və onunla hər hansı bir sənədin imzalanmayacığına eyham vurdu.

Bütün bunlar Alyaska görüşünün böyük ölçüdə sıfırlanması və Trampın Nobel mükafatı arzusunun suya düşməsi anlamına gəlir…

İndi isə Qərb liderləri, eləcə də mətbuat Alyaska görüşünün gözlənilən nəticələri verməməsini və Tramp diplomatiyasının uğursuzluğunu müxtəlif səbəb və bəhanələrlə yozmağa çalışırlar.

Məsələn, “The Wall Street Journal” yazır ki, Ukrayna məsələsində diplomatik irəliləyişə nail olunmaması Putin və Trampın danışıqlar üslubundakı kəskin fərqlərlə bağlıdır: "Keçmiş köməkçilərinin fikrincə, Tramp əsasən şəxsi münasibətlərə əsaslanan improvizəçi bir yanaşma sərgiləyir. Putin isə metodikdir və qeyri-sentimentaldır.

Tramp münaqişəni mümkün qədər tez bitirmək istəyir. Putin isə daha uzun oyun oynayır, diplomatlar danışıqlar apararkən, hər iki tərəfdən minlərlə itkilər verilsə də, döyüş meydanındakı mövqeyini tədricən yaxşılaşdıracağına ümid edir".

Eyni zamanda Qərb təhlilçiləri hesab edirlər ki, Trampın sosial mediada Ukraynaya Rusiyaya hücumları tövsiyə edən paylaşımı diplomatiyanın uğursuzluğunun göstəricisidir. Bu, həmçinin Tramp tərəfindən Rusiyaya təzyiq və təsir rıçaqlarını bərpa etmək cəhdi ola bilər.

ABŞ-nin Rusiyadakı və NATO-dakı keçmiş səfiri Aleksander Verşbou bununla bağlı deyib: "Bu, onu göstərir ki, Tramp Rusiyaya (zəif) təzyiqin onun strategiyasındakı ən əsas çatışmazlıq olduğunu anlayır. Bu strategiyanı dəstəkləmək üçün heç bir güclü silah yoxdursa, onun dəyəri azalır".

Trampın ilk prezidentliyi dövründə Milli Təhlükəsizlik Şurasında Rusiya üzrə əsas ekspert kimi çalışmış Fiona Hill isə hesab edir ki, Trampın əvvəlcə Putinlə, sonra isə Zelenski və Avropa liderləri ilə keçirdiyi görüşlər vəziyyəti daha da dolaşdırıb: “Sanki biz Ukraynada ilişib qalmışıq və indi Putin də daxil olmaqla hamı Trampı idarə etməyə çalışır. Ruslar müəyyən kontekstdə terminlər işlədirlər və Tramp bunun fərqinə varmır. Ola bilsin ki, Putin Trampda qəsdən onunla razılaşdığı barədə yalan təəssürat yaradırdı".

Tramp administrasiyası tezliklə razılaşmaya nail olunacağına israrla ümid etsə də, bir çox keçmiş ABŞ rəsmiləri, eləcə də nüfuzlu politoloqlar, mütəxəssislər yaxın zamanda hərtərəfli nizamlanmanın mümkün olmadığını bildirirlər.

Bununla bağlı ən konkret və inandırıcı şərhi isə tanınmış diplomat, Trampın ilk prezidentliyi dövründə ABŞ-nin Ukrayna danışıqları üzrə xüsusi nümayəndəsi kimi çalışmış Kurt Volker verib: “Biz hazırda iki həftə əvvəl, hətta altı ay əvvəl olduğumuz yerdəyik. Heç bir razılaşma olmayacaq. Putin heç vaxt razılaşmayacaq".

Bütün bu baş verənlər Trampın zatən mübahisəli və qüsurlu reputasiyasını daha da zəiflədir. Onun bəyanatlarına və sözlərinə olan inamı kəskin azaldır. Bu isə eyni zamanda, ABŞ-nin bir dövlət kimi nüfuzunu və sözünü heçə endirir…

C.Məmmədli